زهرا نوروزی - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات علوم تغذیه و صنایع غذایی، علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مریم مصلحی شاد - استادیار، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد صفادشت، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمدحسین صالحی سورمقی - استاد، گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

شناسه دیجیتال (DOR): ۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۸.۳۶.۱۷۱.۹۹.۱.۱۶۰۱.۱۵۸ یکی از گونه های رز انحصاری در ایران Rosa foetida Herrm. است که به نسترن زرد ایرانی معروف است. منطقه اصلی رشد این گیاه نواحی غرب ایران به ویژه کردستان است. این گیاه برای درمان بیماری های کلیوی و به عنوان منبع ویتامین C کاربرد دارد. هدف این تحقیق بررسی قابلیت مهار رادیکال آزاد، تعیین میزان ترکیب های فنلی و خاصیت ضد میکروبی عصاره های آبی و اتانولی گل های نسترن زرد می باشد. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره آبی و اتانولی عصاره نسترن زرد با آزمون مهار رادیکال آزاد ABTS و ترکیب های فنلی کل با روش فولین سیوکالتو بررسی شد. برای تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) از روش رقت سازی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد بین درصد مهار رادیکال آزاد و غلظت عصاره آبی و اتانولی، ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد (۰.۰۵>P). در محدوده غلظت های ۰.۳۹۱ تا ۱۲.۵ میلی گرم بر میلی لیتر عصاره آبی خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتری نسبت به عصاره اتانولی داشت (۰.۰۵>P). غلظتی از عصاره ها که قادر به مهار ۵۰% از رادیکال های آزاد (IC۵۰) باشد، در عصاره آبی (۲۱۷.۰۶۹ میکرو مول) و عصاره اتانولی (۲۲۳.۱۱۶ میکرو مول) تعیین شد. نتایج آزمون محتوای ترکیب های فنلی کل در عصاره آبی و اتانولی، ارتباط مثبت و معنی داری را بین غلظت عصاره و محتوای ترکیب های فنلی نشان داد و عصاره آبی حاوی ترکیب های فنلی بیشتری نسبت به عصاره اتانولی بود (۰.۰۵>P). بیشترین اثر ضدمیکروبی عصاره آبی در برابر استافیلوکوکوس اورئوس مشاهده شد و در عصاره اتانولی بیشترین خاصیت ضدمیکروبی و کمترین غلظت مهارکنندگی رشد بر باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و سالمونلا انتریکا مشاهده گردید (۰.۰۵>P). با توجه به خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی مطلوب این گیاه، استفاده از عصاره آن به عنوان یک افزودنی طبیعی در صنایع غذایی توصیه می شود.

نسترن زرد ایرانی (Rosa foetida Herrm.), خاصیت آنتی اکسیدانی, خاصیت ضد میکروبی, محتوای فنلی کل