مقایسه تاثیر آموزش کنش های اجرایی و مداخله مبتنی بر الگوی بارکلی بر عملکرد خواندن و خودپنداشت تحصیلی دانش آموزان مبتلا به نارساخوانی

زمینه و هدف: نارساخوانی که از شایع ترین و مهم­ترین اختلال­ های خواندن در بین کودکان است، با مشکلاتی در رمزگشایی کلمه، توانایی پایین در مهارت های پردازش واج شناختی، و مشکلات مختلفی در زمینه زبان نوشتاری مشخص می شود. هدف پژوهش حاضر مقایسه تاثیر آموزش کنش ­های اجرایی و الگوی بارکلی بر عملکرد خواندن و خودپنداشت تحصیلی در دانش­ آموزان مبتلا به نارساخوانی است. روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش­ های نیمه ­آزمایشی است. بر این اساس از بین دانش ­آموزان شاغل به تحصیل در پایه سوم دبستان شهر بندرعباس در سال تحصیلی ۹۶-۱۳۹۵، تعداد ۴۵ دانش ­آموز مبتلا به نارساخوانی به صورت در دسترس انتخاب و به روش تصادفی در ۳ گروه ۱۵ نفره (دو گروه آزمایش و یک گروه گواه) جایدهی شدند. از پرسشنامه عملکرد خواندن (عابدی، ۱۳۹۵) و پرسشنامه خودپنداشت تحصیلی(یی- هیسن چن،۲۰۰۴) برای جمع ­آوری داده­ ها در دو مرحله­ پیش­ آزمون و پس­ آزمون استفاده شد. بسته آموزش کنش­ های اجرایی و مداخله مبتنی بر الگوی بارکلی به ترتیب برای شرکت ­کنندگان گروه­ آزمایش اول و دوم در طی ۷ جلسه­ آموزش داده شد، اما شرکت­ کنندگان گروه گواه هیچ­ گونه مداخله ­ای را در این زمینه دریافت نکردند. یافته ­ها: نتایج تحلیل کوواریانس تک­ متغیری نشان داد که مداخله­ مبتنی بر کنش ­های اجرایی و روش مداخله­ بارکلی بر نمره عملکرد خواندن و خودپنداشت­ دانش­ آموزان مبتلا به نارساخوانی به طور کلی تاثیر معناداری دارند، اما آموزش کنش ­های اجرایی بر هر دو متغیر وابسته تاثیر بیشتری داشته است. همچنین نتایج تحلیل کواریانس چندمتغیری نیز نشان داد که هر دو مداخله بر ابعاد عملکرد خواندن و خودپنداشت تحصیلی تاثیر معنی­ داری دارند ولی آموزش کنش ­های اجرایی بر هر دو متغیر وابسته تاثیر بیشتری داشته است (۰/۰۵p<). نتیجه ­گیری: با توجه به اثربخش­تر بودن مداخله مبتنی بر کنش­ های اجرایی در مقایسه با الگوی بارکلی در دانش ­آموزان با اختلال خواندن می­توان این­ گونه تبیین کرد که مولفه­ های کنش­ های اجرایی از قبیل حافظه فعال، برنامه ­ریزی، و سازماندهی ذهنی رابطه بسیار نزدیکی با مهارت خواندن دارند و از این طریق می­ توانند بر عملکرد خواندن تاتیر بگذارند و در نتیجه سطح خودپنداشت آنها را نیز افزایش دهند.

کلیدواژه ها:

Dyslexia ، executive functions ، Barkley’s model ، academic self-concept ، نارساخوانی ، کنش های اجرایی ، الگوی بارکلی ، خودپنداشت تحصیلی