علی برقی - دانشجوی دکتری، اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
عبدالقیوم قلی پوری - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

شناسه دیجیتال (DOR):۹۸.۱۰۰۰/۱۷۳۵-۰۹۰۵.۱۳۹۹.۳۶.۸۳۷.۱۰۳.۵.۱۵۷۸.۱۶۱۰ شوری از شایع ترین تنش های غیر زنده می باشد که منجر به کاهش زیادی در تولید محصولات کشاورزی می شود.تنظیم کننده های رشد گیاه نقش مهمی در رشد و توسعه گیاه در شرایط عادی و تنش ایفاء می کنند. به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی جاسمونیک اسید و ۲۴-اپی براسینولید بر عملکرد واجزای عملکرد، درصد روغن و اسانس و برخی ویژگی های فیزیولوژیک سیاه دانه (Nigella sativa L.) در شرایط تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ۴ سطح شوری (۰، ۵، ۱۰ و ۱۵ دسی زیمنس بر متر NaCl) و سه سطح تنظیم کننده های رشد (شاهد بدون تنظیم کننده رشد، ۰.۱ میکرومول ۲۴-اپی براسینولید و ۰.۵ میلی مول جاسمونیک اسید) بودند. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که شوری موجب کاهش محصول بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته و درصد روغن دانه گردید. در حالی که وزن هزاردانه و مقدار پرولین را به طور معنی داری افزایش داد. تنظیم کننده های رشد نیز وزن هزاردانه و درصد روغن دانه را افزایش و مقدار پرولین را کاهش دادند. مقدار کلروفیل های a و b برگ با افزایش سطوح شوری کاهش یافت و در تمام سطوح شوری کاربرد جاسمونیک اسید و ۲۴-اپی براسینولید مقادیر کلروفیل های a و b را افزایش دادند. مقدار مالون دی آلدئید با افزایش سطح شوری افزایش یافت و در تمام سطوح تنش، محلول پاشی تنظیم کننده های رشد مقدار مالون دی آلدئید را کاهش دادند. به علاوه درصد اسانس دانه با افزایش سطح شوری و همچنین در تمام سطوح شوری با تیمار تنظیم کننده های رشدی افزایش یافت. بنابراین توصیه می شود در شرایط شوری برای اجتناب از خسارتهای ناشی از تنش به منظور افزایش اسانس سیاه دانه که یک ترکیب بسیار مهم در صنایع دارویی می باشد و همچنین افزایش درصد روغن، وزن هزاردانه و رنگدانه های فتوسنتزی، تنظیم کننده های رشدی براسینواستروئید و جاسمونیک اسید با هزینه اندک و به صورت محلول پاشی استفاده شود.

اسانس, پرولین, تنظیم کننده های رشد گیاه, سیاه دانه (Nigella sativa L.), شوری