روش های تشخیص ژنوتیپ های پایدار و سازگار گل محمدی (.Rosa damascena Mill) ایران برای عملکرد اسانس

با هدف تشخیص روش های مناسب شناسایی ژنوتیپ های پایدار و سازگار برای عملکرد اسانس، ۳۵ ژنوتیپ گل محمدی (Rosa damascena Mill.) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هفت مکان (استان های کردستان، مرکزی، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان رضوی) و دو سال (۷-۱۳۸۶) ارزیابی گردید. میانگین کل بازده اسانس ۰.۰۲۹% بدست آمد. بین ژنوتیپ ها، مکان ها، محیط یا مکان سال ها و نیز اثرات متقابل ژنوتیپ × مکان و ژنوتیپ × محیط از نظر بازده اسانس تفاوت های معنی داری (۰.۰۱P≤) وجود داشت. رابطه مثبت بین واریانس محیطی، ضریب تغییرات و ضریب رگرسیون عملکرد بر محیط با بازده اسانس نشان داد که فقط ژنوتیپ های با بازده اسانس پایین فنوتیپ مشابهی را در محیط های مختلف (پایداری استاتیک) داشتند. هیچ ژنوتیپ پایداری با مفهوم استاتیک رگرسیون وجود نداشت و اسانس تولیدی ژنوتیپ های پایدار با واریانس محیطی هم بسیار اندک بود، اما برخی ژنوتیپ های سازگار با ضریب تغییرات محیطی (مانند KM۱) همزمان بازده اسانس متوسط و پایداری عملکرد داشتند. ژنوتیپ های پایدار با مفهوم دینامیک عملکرد اسانس متوسطی داشتند. شاخص برتری، ژنوتیپ های با بالاترین اسانس را به عنوان سازگار معرفی نمود. ژنوتیپ های پایدار با کمترین واریانس سال درون مکان، حداقل اسانس را تولید کردند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ گل محمدی می تواند هم زمان دارای پایداری استاتیک، دینامیک و عملکرد اسانس بالا باشد. آماره ضریب تغییرات، جنبه دینامیک آماره های رگرسیون و شاخص برتری به عنوان آماره های مطلوب برای ارزیابی جنبه های مختلف (استاتیک و دینامیک) پایداری اسانس در گل محمدی پیشنهاد می شوند. در مجموع، ژنوتیپ های IS۳، KZ۱ و CM۱ دارای عملکرد اسانس متوسط و پایداری و سازگاری عمومی برای آن بوده و برای کشور ایران توصیه می شوند.

کلیدواژه ها:

Rosa damascena Mill ، اسانس ، آماره پایداری ، سازگاری