تعیین الگوی کشت بهینه در حوضه آبریز تجن با استفاده از مدل سازی سیستمی

از آنجا که در تخصیص بهینه منابع آب، حداکثرسازی درآمد، عمده ترین هدف مدلسازی است، پژوهش­هایی که تاکنون در ارتباط با تخصیص منابع آب منتشر شده است، به مفاهیمی که مبتنی ­بر ساختار و روابط خطی مدل ذهنی است، معطوف بوده یا عدم تخصیص عادلانه آب را سبب م یشود. همچنین بررسی این پژوهش­ها نشان می­دهد آگاهی کمی نسبت به رفتار دینامیکی طولانی مدت حوضه های رودخانه وجود دارد. لذا در این مطالعه، به بررسی الگوی بهینه کشت بر اساس تخصیص منابع و مصارف در حوضه آبریز تجن با استفاده از مدل SD در بازه زمانی ماهانه در طی سالهای ۹۴-۱۳۴۲ با در نظرگرفتن نیاز شرب، صنعت، زیست ­محیطی و کشاورزی، پرداخته شده است. الگوی کشت به ­دست ­آمده مبنایی برای محاسبات میزان بهره ­وری مصرف آب در حوضه آبریز تجن می­ باشد. نتایج حاصل از واسنجی نشان داد که اگرچه میزان حجم آب خروجی از مخزن وابسته به حجم تقاضا بوده، اما ضریب اصلاحی مخزن مستقل از ضریب اصلاحی نیاز کشاورزی می باشد. همچنین نتایج نشان داد که بخش اعظم نیاز شرب، صنعت و زیست­ محیطی در منطقه تامین ­شده و مخازن در حوضه آبریز تجن برای تامین این نیازها موفق عمل کرده اند. اما کمبودهای قابل ­ملاحظه ای در بخش کشاورزی وجود دارد که با توجه به حجم اندک آب زیرزمینی در این حوضه، لزوم تغییر الگوی کشت، اجتناب ناپذیر خواهد بود. بررسی الگوی کشت بهینه نیز نشان داد که سیاه ریشه با بالاترین نسبت درآمد به هزینه، در تمامی مناطق بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده است و بعد از آن مرکبات و ذرت دانه ای سطح زیر کشت غالب مناطق شناخته شده است.  

کلیدواژه ها:

Income to Cost ، Nonlinear Optimization ، Tajan Watershed ، VENSIM ، Water Demand and Resources Allocation ، تخصیص منابع و مصارف ، بهینه سازی غیرخطی ، حوضه آبریز تجن ، درآمد به هزینه ، مدل VENSIM