تحلیل شاخص های اقتصادی و انرژی در روش های مختلف خاک ورزی حفاظتی درکشت گندم (مطالعه موردی: کشت و صنعت دشت ناز ساری)

خاک ورزی حفاظتی یکی از راهکارهای مدیریتی مهم برای حفاظت از منابع آب و خاک است. در این پژوهش، وضعیت انرژی مصرفی و بازدهی اقتصادی سامانه­های مختلف خاک ورزی در شرایط بومی کشت و صنعت دشت ناز ساری برای محصول گندم (Triticum aestivum L.) رقم میلان، در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بررسی شد. همچنین میزان عملکرد دانه گندم نیز اندازه­گیری و تعیین گردید. سامانه­های خاک ورزی شامل خاک ورزی مرسوم (CT)، بی­خاک ورزی و بدون بقایا (NT)، کم­خاک ورزی با استفاده از کمبینات (MTCO)، کم­خاک ورزی با کارنده بدون خاک ورزی (MTNT)، بی­خاک ورزی و با بقایا (NTR) بود. نتایج آزمایش نشان داد سامانهMTCO  و CT به ترتیب با متوسط ۵/۶۸۱۲ و ۴۵۰۰ کیلوگرم در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد دانه را در بین تیمارها به خود اختصاص دادند. همچنین سامانه MTCO با مقادیر ۵۸/۴ نسبت انرژی، ۲۹/۰ کیلوگرم بر مگاژول بهره­وری انرژی و همچنین با ۴۲/۳ مگاژول بر کیلوگرم شدت انرژی بهترین سامانه برای کشت گندم از نظر شاخص­های انرژی گزارش شد. سامانه NTR در مجموع، کم مصرف­ترین سامانه از لحاظ انرژی بود، اما دارای عملکرد پایین دانه گندم ۵۰۲۵ کیلوگرم در هکتار می­باشد. در بخش شاخص­های اقتصادی با وجود هزینه تولید کمتر برای سامانه NTR، سامانه MTCO با ۲۶ درصد عملکرد و بهای فروش بالاتر و ۵/۲۵ درصد بهای تمام شده کمتر و همچنین ۲/۳۵ درصد سود ناخالص بیشتر نسبت به سامانه NTR، برتری داشت. به طور کلی، سامانه MTCO با برتری در شاخص­های انرژی و اقتصادی، به عنوان گزینه بهینه برای خاک ورزی و کاشت گندم در شرایط بومی کشت و صنعت دشت ناز ساری معرفی شد.

کلیدواژه ها:

ذخیره رطوبت ، راهکار مدیریتی ، روش کشاورزی ، شرایط بومی