کانی شناسی، زمین شیمی و خاستگاه ذخیره منگنز قره سبلان، شمال مشگین شهر (استان اردبیل)

کانی­سازی نوع گرمابی منگنز در منطقه آتشفشانی- رسوبی قره سبلان (شمال مشگین شهر) و در دورترین بخش شرقی ایالت فلززایی قره داغ- سبلان قرار دارد. این منطقه پوشیده از سنگ­های آتشفشانی-آذرآواری و برونزد محدود توده های نیمه نفوذی (کوارتزمونزودیوریتی) با سن ائوسن تا الیگوسن است. تراکی آندزیت پورفیری برشی شده و توف ریولیتی تا ریوداسیتی میزبان کانه زایی منگنز به صورت رگه-رگچه ای، گژنه های پراکنده و سیمان پرکننده پهنه های برشی هستند. شکستگی ها و ریز شکاف های با راستای غالب شمال شرقی- جنوب غربی (NE-SW)، ناشی از رها شدن نیروهای فشارشی غیر همراستا، بعنوان کنترل کننده های ساختاری کانی سازی منگنز عمل نموده اند. کانی شناسی اصلی ذخیره را پیرولوسیت، منگانیت، پسیلوملان، هماتیت و گوتیت با بافت غالب پرکننده فضای خالی، جانشینی، توده ای، کلوئیدی و برشی تشکیل می دهند. الگو های توزیع عناصر خاکی نادر (REE) در همه نمونه های کانسنگ بیانگر ناهنجاری منفی مشخص Ce (۱۳/۰- ۰۴/۰، میانگین ۰۸/۰) و ناهنجاری نسبتا مثبت Eu (۳۸/۰- ۲۸/۰، میانگین ۳۲/۰) هستند. نسبت های Mn/Fe (میانگین ۲۲/۴۱)، Co/Ni (میانگین ۲۴/۵)، Co/Zn (میانگین ۲۸/۰)، U/Th (میانگین ۶۸/۰)، La/Ce (میانگین ۷۷/۱)، Lan/Ndn (میانگین ۸۲/۲)، Dyn/Ybn (میانگین ۱۶/۳)، نسبت عناصر خاکی نادر سبک به سنگین (میانگین ۵۱/۹) و مقدار کل  REEها (میانگین ۷۰/۶۳) می­تواند نشانگر قرارگیری این ذخیره در رده ذخایر گرمابی منگنز داشته باشد. ماهیت اکسیدی سیال کانه دار و افزایش pH ناشی از آبکافت فلدسپارها طی تشکیل پهنه های دگرسانی درون­زاد به ترتیب عوامل اصلی و فرعی در ته نشست کانی های منگنز شناخته واقع شده اند.    

کلیدواژه ها:

Manganese deposit ، geochemistry ، hydrothermal ، REEs ، Qara Sabalan ، Meshgin-Shahr. ، ذخیره منگنز ، زمین شیمی ، گرمابی ، عناصر خاکی نادر ، قره سبلان ، مشگین شهر.