مطالعه غلظت فلزات سنگین در آب ، رسوبات و گیاهان رودخانه زاینده رود و تاثیر صنایع در آلودگی آب رودخانه (از اصفهان تا باغ بهادران)

رودخانه زاینده رود با طول ۴۲۰ کیلومتر و امتداد تقریبا شرقی- غربی از مهمترین رودخانه های ایران محسوب می شود که در استان اصفهان و چهارمحال بختیاری جریان دارد. به دلیل اهمیت این رودخانه از نظر کاربردهای متعدد آن و همچنین قرار گرفتن رودخانه در مسیر تخلیه پساب کارخانجات مختلف مانند زوب آهن ، صنایع شیمیائی ، متالورژی ، فلزکاری ، رنگرزی و فعالیت های معدنکاری ، بررسی این رودخانه از نظر آلودگی به عناصر سنگین و آگاهی از میزان تجمع و تاثیرات آنها در آب و رسوبات رودخانه اهمیت حیاتی دارد. به همین منظور در فاصله اصفهان تا باغ بهادران که بیشترین تجمع صنایع موجود است، ۱۲ ایستگاه نمونه برداری انتخاب و از هر کدام سه نمونه آب و سه نمونه رسوب برداشت شد . این ایستگاه ها بر مبنای مجاورت با صنایع، معادن ، ورود پسابهای کشاورزی و صنعتی ، شیب رودخانه و سهولت دسترسی انتخاب شدند. نمو نه ها پس از آماده سازی تحت تاثیر آنالیز ICP-MS قرار گرفتند. غلظت فلزات سنگین و همچنین پارامترهایی مانند EC, PH ودما در هر ایستگاه اندازه گیری شد. با بررسی نتایج و استفاده از استانداردهای معتبر ، مشخص شد که غلظت فلزات سنگین در رسوبات رودخانه زاینده رود در هیچ ایستگاهی بیشتر از حد مجاز نیست. برای مطالعه شدت تاثیر عوامل و فرآیندهای انسانی و تفکیک آن از عوامل طبیعی و زمین شناسی ایستگاه پل زمان خان به عنوان ایستگاه شاهد انتخاب و ضریب غنی شدگی فلزات سنگین نسبت به این ایستگاه محاسبه شدند. نتایج نشان داد که رسوبات برداشت شده از رودخانه نسبت به عناصری مانند Cu, Ni, Cr, Mn, Fe, Zn, As و ... ضرایب غنی شدگی بالایی دارند. همچنین جهت تعیین میزان آلودگی محیط، ضریب زمین انباشتگی به روش مولر در ایستگاه های نمونه برداری تعیین و مشخص شد که هر چه به شهر اصفهان نزدیک تر می شویم میزان آلودگی نسبت به این عناصر افزایش می یابد و در ایستگاه پل غدیر در محدوده شدیدا آلوده قرار می گیرد. تغییرات غلظت فلزات سنگین در آب بسیار نامنظم و عمدتا به دوری و نزدیکی ایستگاه های نمونه برداری از منابع آلوده کننده بستگی دارد. همچنین نوع و غلظت عناصر به نوع فعالیت صنعتی و پسابهای خروجی از آنها بستگی دارد. با افزایش فاصله از ورود پسابها مجددا غلظت کاهش یافته و این نشان دهنده ویژگی خود پالایی رودخانه بوده که در اثر ویژگیهای بافتی رسوبات حاصل می شود.