روش های کاربردی جلب مشارکت آب بران در مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی در منطقه مغان، استان اردبیل

نوع محتوی: طرح پژوهشی
زبان: فارسی
شناسه ملی سند علمی: R-1273553
تاریخ درج در سایت: 2 مهر 1400
دسته بندی علمی: مهندسی آب و هیدرولوژی
مشاهده: 645
تعداد صفحات: 678
سال انتشار: 1391

فایل این طرح پژوهشی در 678 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این طرح پژوهشی:

چکیده طرح پژوهشی:

واگذاری مدیریت شبکه های آبیاری به تشکل های آب بران، از جمله تجارب موفق جهانی است که کشورمان موفقیت درخوری را کسب ننموده است. امروزه، ناکامی و عدم توفیق مدیریت دولتی در ساماندهی مدیریت شبکه های آبیاری، گرایش به مشارکت بهره برداران در برنامه ریزی و مدیریت آبیاری را تقویت نموده است. این تحقیق با هدف بررسی روش های کاربردی جلب مشارکت کشاورزان در مدیریت، حفظ و نگهداری شبکه های آبیاری و زهکشی مغان انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه، یعنی کشاورزان بهره بردار شبکه مغان و کارشناسان بوده اند. الگوی تحقیق کمی- کیفی بوده است. در گروه کشاورزان، ابتدا به روش کمی و با استفاده از پرسشنامه اطلاعات لازم از نمونه ای مرکب ۳۶۰ نفر از آب بران شبکه که به روش خوشه ای انتخاب شده بودند، گردآوری گردید و در مرحله بعد با استفاده از روش ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) اقدام به تهیه اطلاعات تکمیلی گردید. اطلاعات لازم از گروه کارشناسان نیز از طریق پرسشنامه و با استفاده از یک نمونه هدفمند مشتمل بر ۵۱ نفر از کارشناسان آب منطقه ای استان و شرکت بهره برداری مغان تهیه گردید. داده ها با استفاده از نرم افزارهای excel و SPSSv۱۶ پردازش و تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که بنا به دلایل مختلف، نظیر سابهق ناموفق گذشته از تشکل های اجتماعی کشاورزی، وابستگی شدید به دولت به خاطر انجام تمامی امور شبکه به هزیه دولت، وفور آب، دسترسی راحت به آب، داشتن اراضی مازاد در کنار مصرف بی رویه آب، تنوع کشت و عدم رعایت الگوی کشت، شفاف نبودن وظایف تشکل آب بران برای آنان، وجود موانع قانونی و نهادی متعدد، بی اعتمادی به تداوم همکاری عوامل دولتی، عدم تمکین عده ای از کشاورزان به موازین قانونی و تجاوز به حقوق دیگران در مصرف آب، مداخله افراد ذی نفوذ در تصمیمات، ناآگاهی متنفذین محلی و ترس از دست دادن موقعیت خود و سپرده شدن مسئولیت به جوانان و مهمتر از آن همه، نگرانی از تشدید هزینه های آبیاری و انتقال تمامی هزینه های شبکه به آب بران، کشاورزان به شرایط فعلی مدیریت آب رضایت بیشتری داشتند. در مقابل، رویکردهای جدید جهانی و سیاست های جدید ملی ووضعیت بهره برداری از شبکه بیانگر آن است که امور مردم در زمینه آب باید به خودشان واگذار شود که با چنین شرایطی هزینه های آبیاری کاهش یافته و در مصرف آب صرفه جویی شده و بهره وری کشاورزی افزایش خواهد یافت. ایجاد تشکل های پایلوت، نشست های مشترک با مردم و گفتگو و تبادل نظر با آنان، اطلاع رسانی و آگاه سازی، تعیین دقیق اندازه اراضی، نصب ادوات اندازه گیری دقیق مصرف آب بر روی دریچه ها، حجمی شدن هزینه های آبیاری و مواردی از این قبیل باعث رفع شبهات و اصلاح دیدگاه های مردم شده و می تواند زمینه ساز جلب مشارکت بیشتر آنان در حفظ و نگهداری شبکه و ایجاد و توسعه تشکل های آب بران شود. بررسی نگرش کارشناسان نسبت به مشارکت آب بران مدیریت و نگهداری شبکه نشان داد که آنان برای مشارکت آب بران نقش مهمی قایل بوده و حفظ ونگهداری شبکه را مستلزم مشارکت آنان می دانستند. ولی نگرش آنان نسبت به مشارکت محدود به همکاری کشاورزان بود. در مورد برنامه ریزی و تصمیم گیری امور شبکه جایگاه مهمی برای کشاورزان قایل نبودند که با توجه به رویکردهای جدیدی جهانی لازم است این دیدگاه  مورد تجدید نظر قرار گیرد. نشست های با کشاورزان و بازدید از تشکل های موفق آب بران در داخل و خارج و شرکت در دوره های آموزشی می تواند در اصلاح این دیدگاه موثر باشد.