محمد روشن - دانشگاه شهید بهشتی

این مقاله به بررسی فقهی و حقوقی ابعاد مختلف تلقیح مصنوعی خارج از رحم با اسپرم شوهر و اجنبی می ­پردازد. تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر، امروزه مشکل حقوقی و شرعی ندارد و از لحاظ نسب، آثار و تبعات متفرع برآن، مشکلی ایجاد نمی­ کند. بچه­ ای که این­ گونه متولد می­ شود، متعلق به زن و شوهر است و همه آثار مربوط به نسب صحیح و مشروع را در بر می­ گیرد. عمل مزبور علی الاصول فاقد جنبه کیفری و ماهیت جرم و حرمت شرعی است مگر اینکه در طریق اعمال این روش، عمل حرام و یا احیانا جرم صورت گیرد که فقط همان عمل، جرم یا حرام است و تاثیری در صحت عمل ندارد. فقهای بسیاری اصل تلقیح را عملی جایز دانسته و برای نزدیکی قائل به موضوعیت برای مشروعیت طفل نمی­ باشند. بین حقوق­دانان نیز نظر مخالفی مشاهده نمی­ شود. با توجه به قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور،(۱) جنین­ های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوج­های قانونی و شرعی پس از طی تشریفات مندرج در آن قابل انتقال به رحم زنانی است که پس از ازدواج و انجام معاینات پزشکی ناباروری آنها مسلم شده است. لیکن چنانچه صرفا از اسپرم مرد اجنبی استفاده شود قانون­ گذار در این خصوص ساکت است. از این رو به استناد اصل ۱۶۷ قانون اساسی بایستی به فتاوی معتبر و آرای فقها مراجعه کرد. مضافا آنکه در ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی زنا استثناء شده است، با توجه به اصل تعمیم به قدر متیقن و تفسیر مضیق نمی ­توان موارد A.I.D را استثناء نمود. پس باید گفت نسب طفل متولد از A.I.D قانونی است.

تلقیح مصنوعی- رحم- جنین- تخمک- اسپرم