محمد تقی ذاکری - دانش پژوه دکتری تاریخ اهل بیت در مجتمع آموزش عالی امام خمینی ره
نعمت الله صفری فروشانی - دانشیار گروه تاریخ جامعه المصطفی العالیمه

چکیده واقفه یکی از گرایش های شیعی است که محدثان شیعی به وجود آورده اند. تاکنون درباره واقفه بحث های فراوانی شده است. مباحثات گروه های دیگر شیعی با این گروه از محدثان که با رویکرد واقفیانه روایات را نقل می کردند، درخور بررسی است. از این رو در این تحقیق بررسی می کنیم که واقفه چگونه از روایات در مباحثات خود بهره می بردند. تعداد بسیاری از روایات واقفه در منابع شیعی نقل شده است که بخش هایی از آن مربوط به مباحثات و منازعات این گروه از محدثان با امامیه است؛ اما به شکلی در منابع جای گرفته است که بیان گر مفهوم واقعی خود نیست. برخی راهکارهای مناسب برای کشف مفهوم حقیقی این روایات، عبارت است از: بررسی داده های منابع رجالی و فهرست نگاری درباره راویان، شناسایی جریان ها و سلسله راویان واقفی که در این مباحثات فعالیت داشته اند و کشف ارتباط بین گرایش های اعتقادی این راویان با محتوا و مضامینی که درباره امام، امامت، غیبت، قائم و... نقل کرده اند. از این رو در این تحقیق با مطالعه و بررسی اندیشه و فعالیت های یکی از واقفیان به نام عبدالکریم بن عمرو خثعمی، روایات مباحثه گونه واقفیه را با استفاده از روش های رجالی، حدیثی و تاریخی بررسی کرده ایم. این تحقیق بخشی از جریان های واقفه و گونه ای از روایات آن ها را با عنوان روایات مباحثه ای شناسایی و معرفی کرده است.

واقفیه, امامیه, عبد الکریم بن عمرو خثعمی, مباحثات درون شیعی, روایات