احمد حاجی ده آبادی - دانشیار دانشکده حقوق، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
مرضیه گنجعلی دارانی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
جواد محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین الملل، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محمد علی افشاری - دانش آموخته حوزه علمیه قم، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران

پدیده ارتداد، به مفهوم کفر پس از ایمان، از بحث برانگیزترین مسائل فقهی و حقوقی است و به ملی و فطری تقسیم می شود. هر یک از این انواع حکم متمایزی دارد. درباره مرتد فطری دیدگاه های مختلفی در منابع فقهی دیده می شود. یافته های تحقیق پیش رو، با استفاده از منابع اصلی و تخصصی مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی نشان می دهد که تمامی مجازات ها تعزیری است، به استثنای آنهایی که نصوص معتبر بر حدبودن آن، اقامه شده است، مانند زنا، لواط، شرب خمر و ... . مسئله اساسی در این تحقیق پذیرش توبه مرتد فطری به صورت مطلق است و احکام سه گانه قتل، مباینت از زوجه و عده وفات، و ارث بردن وراث با توبه مرتد فطری رفع می شود. در این میان می توان به دیدگاه شهید ثانی در مسالک و لمعه، قاضی ابن براج و ابن جنید اشاره کرد. از نوآوری های این تحقیق، اصل تعزیری بودن مجازات ها و مقدرنبودن میزان عقوبت تمامی تعزیرات است که در این مقاله اثبات می شود.

ارتداد, فطری, ملی, تعزیر, توبه