سید محمد علیانسب - دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران
سید رضا مودب - استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قم، قم، ایران
سید ضیاء الدین علیانسب - دانشیار گروه قرآن و حدیث، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران

برخی از روایات شان نزول در تفاسیر شیعه، منبع شیعی ندارند و از منابع اهل سنت به تفاسیر شیعه منتقل شده اند. با توجه به جایگاه و نقش روایات شان نزول، به عنوان قراین منفصل در فهم محتوای آیه، ضروری است ملاک های شناسایی روایات منتقله شان نزول به دقت بررسی شود؛ چراکه شناخت اصالت و ملاک های شناسایی این روایات، در پذیرش، نفی و نقد آنها تاثیر جدی دارد. نوشتار حاضر با بررسی استقرایی و تحلیل منابع تفسیری و روایی و تامل در محتوای برخی از روایات شان نزول منتقله در تفاسیر شیعه، در نهایت، چهار ملاک و معیار برای شناخت روایات شان نزول منتقله کشف و شناسایی می کند که وجود هر یک از این ملاک ها، انتقال روایات شان نزول از اهل سنت به تفاسیر شیعه را محتمل می داند. این ملاک ها عبارت است از: تصریح برخی مفسران به نقل روایت از منابع اهل سنت؛ تقدم تاریخی نقل روایت در منابع نخستین اهل سنت؛ وجود رجال و راویان اختصاصی اهل سنت در سند حدیث؛ و سازگاری محتوایی روایت با باورهای خاص اهل سنت.

روایات شان نزول, روایات منتقله, شان نزول منتقله, ملاک انتقال, ملاک روایات منتقله