سنجش ظرفیت سازگاری سکونتگاه های روستایی پیرامون دریاچه ارومیه (مورد مطالعه: شهرستان میاندوآب)

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، دوره: 2، شماره: 5
  • کد COI اختصاصی: JR_GSMA-2-5_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 254
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

Soraya Ebrahimi

PhD in Department of Human Geography and Landuse Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

Abdoreza Rahmani Fazli

Associate Professor in Department of Human Geography and Landuse Planning, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

Farhad Azizpour

Associate Professor, Department of Human Geography, Faculty of Geographical Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran.

چکیده

امروزه برای سازگار شدن با استرس­ های واقعی یا مورد انتظار و برای مقابله با پیامدها و بحران­ های طبیعی (خشکسالی، سیل، زلزله و غیره) توجه به ظرفیت سازگاری سکونتگاه­ های انسانی به ویژه در مناطق روستایی، از اهمیت بی ­بدیلی برخوردار است. بنابراین، هدف از این مقاله بررسی و سنجش میزان ظرفیت سازگاری نواحی روستایی نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب است. این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی – تحلیلی و برای جمع ­آوری داده ­ها از مطالعات کتابخانه ­ای و میدانی استفاده شد. ۱۵ درصد از روستاهای این شهرستان با استفاده از سه  معیار تعداد خانوار روستایی، توزیع جغرافیایی و موقعیت طبیعی به عنوان جامعه آماری انتخاب و سپس از این میان این روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۳۰ خانوار به ­عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از آزمون تی­ تک نمونه­ ای، مدل تصمیم­ گیری کوپراس، تحلیل خوشه ­ای و آماره مورن I در نرم­ افزار GIS بهره گرفته شد. یافته­ ها نشان داد، ۱۰ درصد روستاها (سه روستای گل سلیمان­ آباد، تازه کند حاصل­ قوبی و حاجی­حسن) با ظرفیت سازگاری بالا، ۶۷/۶ درصد در سطح سازگاری متوسط، ۳۳/۱۳ درصد در سطح سازگاری پایین و ۶۷/۶۶ درصد روستاها که ۲۰ روستای نمونه را شامل می ­شود، در وضعیت خیلی پایین از نظر ظرفیت سازگاری نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه قرار گرفتند. در ضمن الگوی فضایی شاخص­ های ظرفیت سازگاری در شهرستان میاندوآب بر اساس آماره مورن I از الگوی تصادفی پیروی می­کند و روستاهای که دسترسی به منابع آب و سرمایه کافی و دسترسی سریع به شهر میاندوآب دارند از میزان ظرفیت سازگاری بالاتری برخوردار هستند و در کل میزان ظرفیت سازگاری روستاهای مورد مطالعه در سطح متوسط به پایین  قرار دارد. امروزه برای سازگار شدن با استرس ­های واقعی یا مورد انتظار و برای مقابله با پیامدها و بحران­ های طبیعی (خشکسالی، سیل، زلزله و غیره) توجه به ظرفیت سازگاری سکونتگاه­ های انسانی به ویژه در مناطق روستایی، از اهمیت بی­ بدیلی برخوردار است. بنابراین، هدف از این مقاله بررسی و سنجش میزان ظرفیت سازگاری نواحی روستایی نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه در شهرستان میاندوآب است. این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش توصیفی – تحلیلی و برای جمع آوری داده ­ها از مطالعات کتابخانه ­ای و میدانی استفاده شد. ۱۵ درصد از روستاهای این شهرستان با استفاده از سه  معیار تعداد خانوار روستایی، توزیع جغرافیایی و موقعیت طبیعی به عنوان جامعه آماری انتخاب و سپس از این میان این روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۳۳۰ خانوار به ­عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ ها از آزمون تی ­تک نمونه ­ای، مدل تصمیم­ گیری کوپراس، تحلیل خوشه ­ای و آماره مورن I در نرم­افزار GIS بهره گرفته شد. یافته ­ها نشان داد، ۱۰ درصد روستاها (سه روستای گل سلیمان­ آباد، تازه کند حاصل­قوبی و حاجی­ حسن) با ظرفیت سازگاری بالا، ۶۷/۶ درصد در سطح سازگاری متوسط، ۳۳/۱۳ درصد در سطح سازگاری پایین و ۶۷/۶۶ درصد روستاها که ۲۰ روستای نمونه را شامل می­ شود، در وضعیت خیلی پایین از نظر ظرفیت سازگاری نسبت به خشکیدن دریاچه ارومیه قرار گرفتند. در ضمن الگوی فضایی شاخص­ های ظرفیت سازگاری در شهرستان میاندوآب بر اساس آماره مورن I از الگوی تصادفی پیروی می کند و روستاهای که دسترسی به منابع آب و سرمایه کافی و دسترسی سریع به شهر میاندوآب دارند از میزان ظرفیت سازگاری بالاتری برخوردار هستند و در کل میزان ظرفیت سازگاری روستاهای مورد مطالعه در سطح متوسط به پایین  قرار دارد.

کلیدواژه ها

Adaptation capacity, Drought, Urmia Lake, Miandoab County., ظرفیت سازگاری, خشکسالی, دریاچه ارومیه, شهرستان میاندوآب

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.