تحلیل زبان تجریدی روزبهان با الگوی مربع نشانه شناسی
- سال انتشار: 1397
- محل انتشار: دوماهنامه جستارهای زبانی، دوره: 10، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_LRR-10-1_010
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 371
نویسندگان
University of Isfahan
Professor of Persian language and literature
Assistant professor of Persian language and literature
چکیده
روزبهان بقلی از مهمترین چهره های تصوف در قرن ششم است که زبان عرفانی ویژهای دارد. زبان نزد روزبهان اشکال متنوعی دارد. یکی از این اشکال، زبان تجریدی اوست. پژوهش حاضر در پی آن است با استفاده از الگوی مربع نشانه شناختی به زبان تجریدی روزبهان بپردازد. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش آن است که با توجه به بیان ناپذیری تجربه عرفانی، به تبیین خصایص زبان تجریدی روزبهان و به دست دادن بستری برای فهم تجربه او دست یابد. از این رو، نگارندگان پس از تبیین کلیاتی درباره زبان عرفانی او، به نظریه بیانناپذیری زبان عرفان میپردازند تا علت توجه عارف به رویکرد تشبیهی، تنزیهی، سلبی و ایجابی تبیین شود. سپس با تحلیل سازوکار سلبی، ایجابی، تشبیهی و تنزیهی در زبان عارفان، بستری برای رویارویی با زبان تجریدی روزبهان فراهم شود. در ادامه الگوی مربع نشانهشناختی معرفی و وضعیتهای دهگانه نشانهها تحلیل و بررسی میشود. چنین مطالعه ای آشکار می سازد که زبان تجریدی روزبهان از میان سه تقابل، یعنی تباین منطقی، تضاد و استلزام، گرایش بیشتری به تباین منطقی دارد. این امر از آنجا ناشی می شود که روزبهان معمولا از مقوله های کلان و عظیم هستی سخن می گوید که در دو قطب کاملا متناقض قرار دارند. بنابراین، او گاه این دوگانی ها را کنار هم قرار می دهد و جمع می کند و فراواژه «مرکب» می سازد. گاه هر دو مقوله را سلب می کند و فراواژه «خنثا» می آفریند و گاه با سلب یکی و ایجاب دیگری «نماگر مثبت» می آفریند. گاهی نیز هم زمان یک مقوله را هم سلب و هم ایجاب می کند و فراواژه «بی نام» تولید می کند؛ اما به هر روی، از آنجا که روزبهان از ساحتی سخن می گوید که به تعبیر خود وی، انسان عارفگویی ناسوتی است که سر لاهوت را بهزبان می آورد، از این رو تباین منطقی که مستلزم جمع ضدین است، در زبان تجریدی وی بیش از همه تقابل ها بهچشم می آید. در ضمن، فراواژه های مرکب، خنثی، بی نام و نماگر مثبت که مایه های تجریدی تجربه را افشا می کنند از فراواژه های پرکاربرد زبان تجریدی روزبهان بهشمار می آیند.کلیدواژه ها
Keywords: Rouzbahan, Mystic language, Abstract language, Semiotic square, binary oppositions, Meta-term, واژههای کلیدی: روزبهان, زبان عرفانی, زبان تجریدی, مربع نشانه شناسی, تقابل های دوگانیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.