فراوانی و تنوع زیستی بندپایان مزوفون خاکزی در لایه های مختلف خاک جنگل های سوزنی برگان

به منظور بررسی تنوع زیستی و تغییرات جمعیت مزوفون خاک (کنه­ها و پادمان) خاک سوزنی­برگان (شامل درختان سرو و کاج) در ایلام، نمونه­برداری­ها به صورت ماهیانه و به مدت یک سال (مهر ماه ۱۳۹۷ تا شهریور ۱۳۹۸) از خاکبرگ (۰-۵ سانتی­متر) و خاک سطحی (۵-۱۰ سانتی­متر) انجام شد. بندپایان موجود در خاک با استفاده از قیف برلیز استخراج و در نهایت نسبت به شمارش و شناسایی آن­ها اقدام گردید. تنوع زیستی بندپایان با استفاده از شاخص­های تنوع زیستی محاسبه شد. در این تحقیق، حضور بندپایان در لایه­های مختلف خاک و هم­چنین فصول مختلف سال با یکدیگر مقایسه شدند. آزمون تجزیه واریانس نشان داد که اثر لایه­های خاک و فصول مختلف در هر دو منطقه (درختان سرو و کاج) معنی­دار می­باشد (۰۱/۰(P≤، اما اثر متقابل این دو برای تراکم جمعیت بندپایان مزوفون خاک اختلاف معنی­داری نداشت (۰۱/۰.(P> بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین تغییرات فصلی تراکم جمعیت بندپایان مزوفون خاک، بیش­ترین و کم­ترین مقدار متعلق به درختان سرو با مقادیر عددی ۲۲/۸±۵۰/۲۶ (فصل پاییز) و ۱۵/۰±۷۴/۰ (فصل تابستان) بود. هم­چنین بر اساس مقایسه میانگین، بیش­ترین و کم­ترین مقدار تراکم جمعیت بندپایان در خاک درختان کاج به ترتیب با مقادیر ۲۶/۱±۳۱/۴ (فصل پاییز) و ۱۴/۰±۶۳/۰ (فصل بهار) مشاهده شد. در خصوص شاخص­های تنوع زیستی نیز نتایج بدست آمده نشان داد که بیش­ترین میزان تنوع گونه­ای بر اساس شاخص­های شانون – وینر و سیمپسون به تفکیک فصول و مناطق نمونه­برداری (درختان سرو و کاج) به ترتیب با مقادیر عددی ۷۷/۳ و ۹۷/۰ مربوط به درختان کاج و فصل تابستان و کم­ترین مقدار این شاخص­ها به ترتیب با مقدار عددی ۴۴/۲ و ۸۳/۰ مربوط به درختان سرو و فصل بهار به دست آمد. هم­چنین بیش­ترین مقدار غنای گونه­ای مارگالف  مربوط به خاک درختان کاج با مقدار ۶۸/۱۱ در فصل پاییز و کم­ترین مقدار آن مربوط به خاک درختان سرو با مقدار۸۹/۷ در فصل بهار بود. بیش­ترین میزان شاخص یکنواختی پیلو با مقدار عددی ۹۷/۰ مربوط به خاک درختان کاج و فصل تابستان و کم­ترین مقدار این شاخص با مقدار عددی ۶۴/۰ مربوط به درختان سرو و فصل بهار بود. به طور کلی شاخص­های تنوع زیستی محاسبه شده در خاک درختان کاج نسبت به خاک درختان سرو بالاتر بود که می­توان از این درختان استفاده بیش­تری در سیستم جنگلکاری شود.

کلیدواژه ها:

سرو ، کاج ، شاخص های زیستی ، مزوفون ، ایلام