محسن کرمانی - دانش آموخته دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
مهدی سیاوشی - استادیار دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

هویت به مثابه پدیده­ای سیال و تعین پذیر، همواره از برخوردهای اجتماعی، فرهنگی و تمدنی در معرض تغییر و تحول تاثیرپذیر است. در این رابطه، یکی از تاثیرگذارترین برخوردهای اجتماعی جنگ است که با برانگیختگی مای ملی، هویت را در سطوح مختلف خود دستخوش واسازی و تحول می­کند. در این مورد می­توان به جنگ تحمیلی و آثار هویتی آن در تثبیت مولفه­های دینی و تقویت عناصر ملی هویت انسان ایرانی بویژه جوانان اشاره کرد؛ اما در وضعیت حاضر و در سطحی بالاتر، رویارویی تمدنی ایران اسلامی با غرب تجددی، انسان ایرانی خاصه جوانان را در معرض تشتت و پراکندگی منابع هویتی قرار داده است. در پاسخ به این مسئله، کارگزاران نظام و در راس آنها، مقام معظم رهبری (مدظله) کوشش دارند با تکیه بر منابع هویتی دفاع مقدس الگو و مولفه­های هویتی مناسب نسل جوان را برساخت نمایند. پیرو دغدغه فوق، هدف اصلی این نوشتار نیز این است که با استفاده از نظریه مبنایی، مولفه­های هویت جوانان از دید ایشان بر حسب تجربه دفاع مقدس شناسایی و الگوی هویتی مطمح نظر ایشان با روش تحلیلی و بررسی سخنرانیها و آثار مکتوب معظم له معرفی و تبیین گردد. در ادامه یافته­های پژوهش نشان داد که بر حسب تحلیل صورت گرفته مقولات معنویت گرایی، تکلیف گرایی، شهادت­طلبی، بیگانه­ستیزی، موقعیت­شناسی، ولایت مداری، از بیانات رهبری با موضوع جنگ استخراج شده است و مولفه­های فوق در قالب مقومات، استلزامات و اهداف هویتی قابل توزیع هستند؛ با این توضیح که در الگوی هویتی مقام معظم رهبری ایمان و معنویت به مثابه مقومات هویت جوان ایرانی معرفی شده است. جوانی که هدفش پیشرفت است و برای رسیدن به آن باید موقعیت­شناس، وظیفه­شناس، دشمن­شناس و روحیه انقلابی داشته باشد.

هویت, دفاع مقدس, مقام معظم رهبری (مدظله), جوانان