غلامعلی زارع - دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گلستان
رقیه عجمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات دانشگاه آزاد، واحد علی آباد کتو ل

کاوش در تاریخچه آثار ادبی کهن نشان میدهد که نظریه ادبی(literary theory) به معنای بررسی ذات ادبیات و نیز به معنای شیوه های تحلیل ادبیات، از گذشته های دور به شکلی غیر نظام مند، همزمان با تولید آثار ادبی وجود داشته است. بدین معنی که هرگاه اثری ادبی خلق شده، پیامدی فرهنگی به نام نظریه ادبی نیز تولد یافته است؛ از همین روست که می توان ادعا کرد نظریه ادبی عمری به درازای تاریخ ادبیات دارد و پیوند آن با نقد ادبی ناگسستنی است، اگرچه از ابتدا این نظریه ها، ذوقی، شهودی، فردی و اغلب شفاهی و نظام نیافته بوده است. مقاله حاضر بر آن است که از میان آثار ادبی کهن، به نظریه های ادبی مندرج در مرزبان نامه بپردازد. مرزبان نامه، نمونه برجسته و عالی نثر مصنوع و شاهکار نویسنده قرن هفتم، سعدالدین وراوینی است که به پیروی از نثر فنی کلیله و دمنه منثور نصرالله منشی، مترجم و نویسنده قرن ششم تحریر یافته و در بردارنده نظریه هایی است که وراوینی به عنوان آفریننده ادبی و منتقد، درباره اثر خویش و چند اثر ادبی دیگر، بیشتر در دیباچه و ذیل کتاب خویش مطرح نموده است.

نظریه ادبی، ادبیات، مرزبان نامه، سعدالدین وراوینی