بررسی اغراض ثانویه فعل امر در مخزن الاسرار نظامی گنجوی

امر در کتابهای بلاغت و معانی فارسی عبارت است از فرمان به انجام کار یا طلب فعل از جایگاه والاتر وبرتر خطاب به موضع پاییندست که معنی حقیقی آن دستور دادن به مخاطب است. نویسندگان این کتابها یادآور میشوند که گاهی امر، از معنی حقیقی خود خارج میشود و گوینده در جهت اغراض دیگری چون ارشاد، تمنا و آرزو، ابراز شادی، تسویه و تخییر، تهدید، تعجیز و ... از فعل امر استفاده می کنند. هدف این پژوهش، بررسی و کشف اغراض ثانویه جملات امری در مخزن الاسرار تا مشخص شود نظامی از به کار بردن فعل های امر چه منظورهایی داشته است و بسامد هرکدام از این اغراض به چه اندازه است؟ این پژوهش از نوع نظری است و به روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد نظامی، فعل امر را در ده غرض متفاوت به کار برده است که از این میان، ارشاد و راهنمایی، دعا و ترغیب و تشویق بسامد بالا تری نسبت به سایر اغراض فعل امر دارند و نهی و بی اعتنایی کمترین کاربرد را دارند.

کلیدواژه ها:

اغراض ثانویه ، فعل امر ، مخزن الاسرار ، نظامی گنجوی.