حمید عزیزمحمدلو - گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
محمد نبی شهیکی تاش - گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

سابقه و هدف: تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت م ساله محیط زیستی میدانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مساله محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه گذاری های محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران مورد بررسی قرار گیرد. مواد و روشها: در این تحقیق در مرحله اول با استتتفاده از رهیافت کالمن فیلتر و با استتفاده از داده های مربوط به سالهای ۱۳۵۳ تا ۱۳۹۵ روند تغییرات ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران به کمک نرم افزار Eviews برآورد شده است. در مرحله دوم در چارچوب روش همگرایی یوهانسون، ضمن بررسی مانایی متغیرها با استفاده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر، تعمیم یافته و تعیین تعداد روابط همگرایی با استفاده از آزمون های اثر و حداکثر مقادیر ویژه، روابط همگرایی بلندمدت بین ستتترمایه اجتماعی، سرمایه ان سانی و ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی با استفاده از روش تخمین حداکثر را ست نمایی و به کمک نرم افزار Microfit برآورد گشته است. همچنین از توابع واکنش برای بررسی چگونگی واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه محیط زیستی در قبال تغییرات سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی استفاده شده است. نتایج و بحث: یافته های حاصل از برآورد ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران با استفاده از روش کالمن فیلتر نشان میدهد که تاثیرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست از یک روند یکسان تبعیت نکرده و نوسان هایی را تجربه نموده است. نتایج تخمین روابط همگرایی بلندمدت گویای آن است که در بلندمدت بین نوسان های این ضریب ازیک طرف و نوسان های سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی از طرف دیگر ارتباط معنی دار وجود دارد. بدین معنی که با افزایش سطح سرمایه اجتماعی در جامعه، ضریب اثرگذاری، سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست تقویت شده و در صورت تضعیف سطح و ساختار سرمایه اجتماعی، این ضریب نیز تضعیف میشود. یافته های حاصل از توابع واکنش ضرب های نشان میدهد که اعمال یک شوک در سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی در یک دوره معین منجر به تحریک و واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیست بر کیفیت آن و در نهایت شکل گیری سطح تعادلی متفاوتی برای این ضریب در دوره های بعد میگردد. نتایج تخمین بردار تصحیح خطا نیز نشان میدهد که به طور متوسط در هر دوره ۲۶ درصد از عدم تعادل یک دوره در شدت اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت آن در دوره بعد تعدیل میشود. نتیجه گیری: مبتنی بر یافته های این تحقیق، اثربخشی و کارآمدی سرمایه گذاری های محیط زیستی در بهبود کیفیت آن، تا اندازه قابل توجهی در گرو دانش افراد جامعه و همچنین اعتماد این افراد نسبت به برنامه ها و فعالیت های تعریف شده در این رابطه و میزان مشارکت موثر آنها در تعریف و پیاده سازی این برنامه ها و فعالیت ها دارد. به عبارت دیگر رویکرد یکسویه و از بالا به پایین دولت در حوزه صیانت و حفاظت از محیط زیست، نمیتواند به تنهایی تضمین کننده رسیدن به اهداف تعیین شده در باب مدیریت محیط زیست باشد و الزم است مکانیسم های لازم برای جلب مشارکت و اعتماد افراد و ذینفعان مختلف در همه سطوح درگیر در فرآیند مدیریت محیط زیست، طراحی و مهیا گردد.

مخارج حفاظت از محیط زیست, سرمایه اجتماعی, سرمایه انسانی, فیلتر کالمن, روش همگرایی یوهانسون