حدیثه اسدیان - گروه شیمی، دانشکده شیمی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
فریبا تدین - گروه شیمی، دانشکده شیمی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ساناز رئیس فرشید - گروه شیمی، دانشکده علوم، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

سابقه و هدف: امروزه استفاده از روشهای سنتز سبز بدون استفاده از مواد شیمیایی، جهت تولید نانو ذرات زیست سازگار، با ویژگی های معین مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهمترین روشهای سنتز سبز، تولید نانو ذرات فلزی با استفاده از ارگانیسم ها است. بهره برداری از مواد مختلف گیاهی برای سنتز نانو ذرات یک فناوری سبز محسوب میشود، زیرا هیچ ماده شیمیایی مضری را درگیر نمیکند. یکی از تکنیکهای روش سنتز سبز استفاده از عصاره گیاهان است که با استفاده از ترکیبهای احیا کننده موجود در خود، سبب احیای نمکهای فلزی به یونهای فلزی میشوند. در سالهای اخیر نانو ذرات مغناطیسی پوشش دار شده با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد خود کاربردهای جدید و گسترده ای در صنعت و پزشکی پیدا کردهاند. اصالح سطح این نانو ذرات توسط عصاره گیاه سبب افزایش کارایی و راندمان آنها در زمینه جذب رنگهای خطرناک و آالاینده های معدنی میشود. همچنین به دلیل فعالیتهای خوب ضد باکتریایی و ضد التهابی از آنها در زمینه بیولوژیکی نیز میتوان استفاده نمود. مواد و روشها: جهت سنتز نانو ذرات مغناطیسی نمکهای کلرید آهن و نیترات نیکل با عصاره هلیله سیاه مخلوط و تحت همزن شدید قرار گرفتند. تغییر فوری رنگ در این مرحله از قهوه ای به سیاه نشان دهنده احیای یونهای فلزی به نمکهای فلزی بود. سپس نمونه خشک و به کمک هاون پودر شد. ساختار و ریخت شناسی نانو ذرات سنتز شده با استفاده از تکنیکهای طیف سنجی تبدیل فوریه مادون (FTIR) قرمز  و میکروسکوپ ، پراش اشعه ایکس (XRD)  الکترونی روبشی (SEM) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج و بحث: هدف از این پژوهش سنتز و توسعه یک روش جدید برای تهیه نانو ذرات با ویژگی سوپر مغناطیسی با استفاده از روشهای محیط زیستی و شیمی سبز است. بدین منظور از هلیله سیاه به عنوان یک گیاه دارویی برای اولین بار در تهیه نانو ذرات مغناطیسی اکسید آهن - نیکل استفاده شد. طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز، اصالح سطح نانو ذرات مغناطیسی با استفاده از عصاره هلیله سیاه را تاییدکرد و میکروسکوپ الکترونی روبشی ریخت شناسی و اندازه حدودی نانو ذرات مغناطیسی بدون پوشش و زیست عملگرا شده با این عصاره را معین نمود. همچنین این نتایج نشان داد که نانو ذرات از نظر ساختار کمابیش کروی و قطر متوسط ذرات آنها ۲۶.۶۷ نانومتر بوده است. الگوی پراش اشعه ایکس طبیعت کریستالی، خلوص باال و ساختار مکعب محور نانو ذرات مغناطیسی بدون پوشش و زیست عملگرا شده را به خوبی نشان داد. نتیجه گیری: رویکرد ما استفاده از عصاره آبی استخراج شده از هلیله سیاه به عنوان عامل کاهش دهنده، تثبیت کننده و پوششی در سنتز نانو ذرات مغناطیسی آهن و نیکل است. روش پیشنهادی در این پژوهش سنتز سبز نانو ذرات مغناطیسی دو جزیی با استفاده از عصاره گیاه هلیله سیاه را امکان پذیر می سازد. استفاده نکردن از روش های هیدروترمال و هم رسوبی در ساخت نانو ذره و همچنین تهیه عصاره گیاه در محیط آبی و کاربرد آن از مزایای مهم این تحقیق میباشد. بنابر این روش ترکیبهای آنتی اکسیدانی پلی فنولی موجود در عصاره گیاه همزمان موجب کاهش یونهای فلزی و عامل کمپلکس کننده عمل کرده و سبب سنتز نانو ذرات فلزی میگردد که دارای ویژگیهای آنتی باکتریال نیز است

شیمی سبز, بیوسنتز, ترکیب های آنتی اکسیدان, عصاره هلیله سیاه, نانو ذرات سوپر مغناطیس