مناقشات زیست محیطی کشورهای حوضه آبریز دجله و فرات نسبت به سدسازی ترکیه از منظر حقوق بین الملل
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه علوم محیطی، دوره: 19، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_SCJS-19-1_012
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 426
نویسندگان
دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
سابقه و هدف: حوضه آبی رودخانه های دجله و فرات در یکی از مهم ترین منابع آب شیرین تحت توسعه جهان واقع شده است. در مرکز این توسعه یافتگی، سدها با مقیاس بزرگ قرار گرفته است که به منظور تامین آب لازم برای طرح های آبیاری وسیع و تولید انرژی برق-آبی، توسط دولت های ساحلی احداث گردیده است و به شکل اساسی جریانات این رودخانهها و کیفیت آب آن را تحت تاثیر قرار داده است که همواره مورد اعتراض سایر کشورهای ساحلی رودخانه قرار میگیرد. با توجه به عدم انعقاد معاهده چندجانبه و جامع بین کشورهای حوضه آبریز دجله و فرات، شناسایی قواعد بینالملل عرفی حاکم بر این حوضه آبریز، برای تعیین حدودوثغور حقوق و تعهدات این کشورها در مناقشات فیمابین اجتناب ناپذیر است. از طرفی سدسازی های صورت گرفته در این حوضه به ویژه از ناحیه دولت ترکیه، واکنش و ادعاهایی از سوی دولتهای پایین دست را به همراه داشته که ارتباط مستقیم با حقوق این دولتها و تعهدات دولت بالادست از منظر حقوق بینالملل دارد. این مقاله درصدد آن است ضمن بیان مناقشات و ادعاهای مطرح شده توسط دولتهای پایین دست نسبت به سدسازی های ترکیه، قواعد بینالمللی حاکم بر این حوضه را شناسایی و بررسی نماید. مواد و روشها: روش جمع آوری اطلاعات و داداه ها در این پژوهش به صورت کتابخانه ای (از طریق مراجعه به کتاب های مرجع، مقالات و اسناد بینالمللی) است و در ابتدا با بررسی آثار زیست محیطی سدسازی دولت ترکیه نسبت به دولتهای پایین دست حوضه آبی دجله و فرات از میان اسناد و منابع موجود، حقوق حاکم بر این حوضه آبی از منظر حقوق بینالملل شناسایی و مشخص میگردد. روش تحقیق نیز بر اساس آموزه های دگماتیک و از نوع تحلیلی و توصیفی است. نتایج و بحث: شناسایی قواعد حقوق بینالملل حاکم بر منابع آبی مشترک از اهمیت بالایی برخوردار است و این امکان را فراهم میسازد تا دولتها ضمن شناخت حقوق و تکالیف خود و سایر دولتهای همجوار، زمینه حمایت حداکثری از محیط زیست و در نهایت تحقق توسعه پایدار در سایه احترام به حقوق و قواعد بینالملل را فراهم سازد. نتیجه گیری: همواره دولتها به عنوان مهمترین تابعان حقوق بینالملل و اصلی ترین کنشگران عرصه بینالملل شناخته میشوند. هرچند دولت ترکیه در استفاده از رودهای بینالمللی دجله و فرات به مطلق بودن حاکمیت خود استناد مینماید لکن با توجه به توسعه مداوم حقوق بینالملل، امروزه برداشتها و دیدگاههای سنتی از حاکمیت مطلق هر دولت در بهرهبرداری و استفاده از منابع آبی مشترک منسوخ گردیده و با توجه به قواعد حقوق بین الملل موجود و نیز شکل گیری قواعد بین المللی نوظهور محیط زیستی، حاکمیت دولت ترکیه در استفاده از رودهای بینالمللی دجله و فرات محدود و مقید گردیده است.کلیدواژه ها
کلید واژگان: ارزیابی تاثیرات زیست محیطی, حقوق بین الملل عرفی, حوضه آبی, دجله و فرات, سدسازی, پروژه گاپاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.