فرزانه دوستی - دانشگاه آزاد تهران مرکز
امیرعلی نجومیان - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

در تعاریف جدید قدرت و حاکمیت، با شبکه ی پیچیده ای از روابط و تعاملات قدرت روبه رو می شویم که از پایین ترین سطوح زیستی نشات می گیرند. این مقاله بر آن است تا با مطالعه ی ادبیات تن بنیاد از آنتیگونهی سوفوکلس تا امروز، بازنمون تعارض تن سوژه ی دیاسپوریک با سیاست های زیستی حاکمیت را در اقتباسی معاصر واکاوی کند. مفهوم سوژه ی بدنمند که وامدار مباحث پدیدارشناختی موریس مرلوپونتی است، در پیوند با نظریه ی زیست قدرت میشل فوکو، حیات برهنه و زیست سیاست جورجو آگامبن و مفهوم مرگ سیاست آشیل امبمبه ابعاد تازه ای پیدا کرده است. مروری تطبیقی بر آنتیگونه ی سوفوکلس و آتش خانگی کامیلا شمسی نشان می دهد که در دوران پسااستعمار، مرگ سیاست به شکلی دیگر باقی است و حیات و ممات مهاجران، این تن سوژه های دیاسپوریک، را تحت کنترل دارد. اما آیا سوژه ی دیاسپوریک همواره تسلیم این سیاست ها می شود؟ همان طور که در آنتیگونه، برادر یاغی دو کالبد زیستی و سیاسی دارد و بعد از مرگ هم به چالش حکومت ادامه می دهد، در آتش خانگی نیز تن سوژه ی دیاسپوریک در دو لایه ی زیستی و سیاسی معنا می یابد. او نخست با پیوستن به داعش مقابل قانون حاکم قرار می گیرد و به نمادی از بدنه ی قدرت معارض تبدیل می شود، اما بعد از مرگ در پی احقاق حق تدفین خود در وطنی که او را خائن و دشمن مردم می نامد، مصرانه سیاست های قدرت مسلط را به چالش می کشد. در آتش خانگی لجستیک جسد، اصل خاک، مساله ی وطن، و سیاست های دوگانه ی زیست/مرگ در حق نسل دوم مهاجران مفاهیمی بدیع اند که این اقتباس را به زبرمتنی قابل تامل بدل کرده اند. 

تن دیاسپوریک, دیاسپورای مسلمانان, ادبیات مهاجرت, کامیلا شمسی, آتش خانگی, مرگ سیاست, اسلام هراسی