امید اردلان - استادیار دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا
رضا جهان فر - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

یکی از الزامات توسعه و پیشرفت در هر زمینه­ ای داشتن بینش نسبت به محیط، تصمیم­ گیری به ­موقع و داشتن برنامه ­ای هدفمند و جامع است و این امر میسر نمی ­شود مگر این­که آینده ­پژوهی به ­صورت صحیح و موفق انجام گیرد. مطالعه سند چشم­ انداز ارتش جمهوری اسلامی ایران در افق ۲۰ ساله نشان می ­دهد که ارتش با هویت ماموریت ­محور خود نیازمند توسعه در آینده می­ باشد و در این میان ستاد فرماندهی ارتش به ­عنوان مغز متفکر بدنه آجا نقش مهمی در جهت ­دهی حرکت­ های آینده­ نگر مجموعه آجا دارد. این تحقیق که مستخرجه از یک طرح پژوهشی سطح یک در آجا می ­باشد با هدف ارائه مدل بومی آینده­ نگاری در ستاد فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است. لیکن از نظر نوع هدف کاربردی و روش اجرا توصیفی از نوع اکتشافی می­ باشد. محقق ابتدا با مرور ادبیات و اسناد و مدارک به مطالعه تطبیقی در مورد مدل­ های مختلف آینده­ نگاری در سازمان­ های نظامی و غیرنظامی پرداخته و از نتایج حاصل، ابعاد و مولفه­ های مدل­ های آینده ­نگاری احصاء گردید. در مرحله بعد، از شاخص ­های مختلف برای نیکویی برازش کلی مدل استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه فرماندهان و مدیران ارشد ستاد آجا می باشد که در مشاغل مرتبط با موضوع آینده ­نگاری مشغول به کار می ­باشند. نتایج تحقیق نشان داد که مدل بومی آینده ­ نگاری در ستاد فرماندهی ارتش در چهار لایه (نتایج، فرآیندها، شبکه ­سازی و سیاست­ گذاری) و دارای چهار بعد (اهداف، مشارکت، روش ­ها و نتایج) و نه مولفه اصلی می ­باشد.

آینده پژوهی, آینده نگاری, مدل آینده نگاری, ستاد فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران