بررسی دلایل نشست زمین در شهر سبزوار با تاکید بر قنوات و ارائه راه حل های آن

یکی از پیامدهای استقرار شهرها بر روی مناطق طبیعی نشست زمین است. عوامل موثر بر این پدیده بطور غیر مستقیم ناشی از فعالیت های انسانی می باشد که شامل برداشت بیش از حد آب های زیرزمینی "نفت و گاز" فعالیت های معدنی "زهکشی خاک های آلی" انحلال کانی های آهک و نمکدار و حفر قنوات و توسعه شهر در مسیر قنوات است. نمودهای نشست زمین شامل پدیده هایی در ناحیه های بسیار وسیع مانند فرونشینی حوزه ها تا پیدایش اشکال کوچک نظیر چاله ها "گودی ها" و شکاف ها می باشد. میزان تاثیر نواحی از این فرونشست می تواند از چند متر مربع تا کل یک ناحیه متغیر باشد. هدف از این تحقیق بررسی دلایل نشست زمین در شهر سبزوار با تاکید بر قنات های شهری است که برای نیل به این مقصود به بررسی قنوات؛ کاربری آن ها و ارتباط آن ها با نوع خاک و سازندهای زمین شناسی منطقه پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد عوامل مرثر بر فرونشینی عبارتند از: - دخالت های انسانی (اتصال فاضلاب های خانگی به قنات ها: انجام حفاری هیا متعدد جهت ساخت و سازهای شهری: که سبب تخریب دیواره قنات ها و ایجاد گرفتگی و انسدادهایی در مسیر قنات ها شده است). - آب های زیرزمینی: تجمع آب های ورودی به قنوات در پس این انسدادها و گرفتگی های موجود. - نوع سازندهای زمین شناسی که به عنوان یک عامل تشدید کننده پدیده نشست عمل می کند. طبق آزمایشات گرانولومتری انجام شده بر روی نمونه های برداشت شده از نقاط مختلف شهری جنس اغلب این سازندها از رس وسیله منفصل سست ورس وسیلت متراکم (در اصطلاح محلی ترسک) می باشد. نتایج تحقیق نشان دهنده آنست که محدوده مرکزی شهر نسبت به دیگر مناطق از آسیب پذیری بیشتری در برابر پدیده فرونشینی برخوردار است. این ناحیه حدود ۷% از کل مساحت منطقه مورد مطالعه را دربر می گیرد، حال آنکه معادل ۷۱% نشست های رخ داده شهر در این محدوده می باشد.

کلیدواژه ها:

سبزوار ، فرونشینی ، قنات ، گرانولومتری