بازخوانی پایه گزاره های عقل عملی در اندیشه شهیدصدر

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 146

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_SCJA-20-4_007

تاریخ نمایه سازی: 22 شهریور 1400

چکیده مقاله:

ضرورت بازگشت گزاره های مستنتج به گزاره های پایه و تشخیص آنها در دو حوزه عقل نظری و عملی از گذشته دور کانون بررسی قرار دارد. در این میان شهیدسیدمحمدباقر صدر (۱۳۱۳-۱۳۵۹) به ارزیابی زوایای گوناگون عقل عملی پرداخته و نوآوری های فراوانی در این حوزه ارائه نموده که بازشناسی پایه گزاره های عقل عملی یکی از آنهاست که جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی بدان می پردازد. از رهگذر این جستار مشخص می شود که به باور شهیدصدر بازگشت گزاره های عقل عملی به «حسن عدل» و «قبح ظلم» صحیح نیست و اینها خود تحلیلی اند و به مسئله حق و مولویت مولا باز می گردند. شهیدصدر با تکیه بر واقعی انگاری گزاره های عقل عملی، پایه آنها را «حق الطاعه» می داند. این نظریه از سلسله نارسایی هایی رنج می برد که شاخص ترین آنها ادعای «جریان ناپذیری قواعد باب تزاحم در حسن و قبح» و «نقد تفسیر حسن و قبح به استحقاق مدح و ذم و تفسیرش به ضرورت اخلاقی» است، چنانکه از دیگرسو، تحلیلی انگاری حسن عدل و قبح ظلم از خلط میان شرط صدق موضوع با نحوه حمل محمول بر موضوع سرچشمه گرفته و پایه انگاری مولویت مولا برای گزاره های عقل عملی نیز از سلسله ناسازگاری های درونی  و مخالفت با وجدان رنج می برد.

نویسندگان

محمدعلی اسماعیلی

دانشجوی دکتری جامعه المصطفی

مهری چنگی آشتیانی

استادیار دانشکده فنی شریعتی

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آمدی، سیف الدین، ابکار الافکار فی اصول الدین، تحقیق احمد ...
  • ابن سینا، حسین بن عبدالله، النجاه من الغرق فی بحر ...
  • دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ ...
  • ______، الشفاء، المنطق، قم، مکتبه آیه الله المرعشی، ۱۴۰۴ق ...
  • ______، الاشارات و التنبیهات در: شرح الاشارات و التنبیهات مع ...
  • اسلامی، رضا، نظریه حق الطاعه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ ...
  • اسماعیلی، محمدعلی، نظریه سلطنت نفس در حوزه جبر فلسفی، قم، ...
  • اصفهانی، محمدتقی، هدایه المسترشدین، قم، موسسه آل البیت، بی تا ...
  • اصفهانی، محمدحسین، نهایه الدرایه، موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، چ۲، ...
  • انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، چ۲، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۸ق ...
  • ______، مطارح الانظار، تقریر ابوالقاسم کلانتری، چ۲، قم، مجمع الفکر ...
  • بحرانی، ابن میثم، قواعد المرام فی علم الکلام، قم، مهر، ...
  • بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۵ ...
  • تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، مقدمه، تحقیق و تعلیق: عبدالرحمن عمیره، ...
  • تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم ...
  • جرجانی، میرسیدشریف، شرح المواقف، الشریف الرضی، افست قم، ۱۳۲۵ق ...
  • جوادی آملی، عبدالله، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، چ۲، ...
  • جوینی، عبدالملک، الارشاد الی قواطع الادله فی نخست الاعتقاد، بیروت، ...
  • حلی، حسن بن یوسف، انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، چ۲، ...
  • ______، کشف المراد، تحقیق جعفر سبحانی، قم، موسسه الامام الصادق(ع)، ...
  • حیدری، سیدکمال بحوث فی علم النفس الفلسفی، تقریر عبدالله الاسعد، ...
  • ______، موسوعه العدل الالهی، تقریر حیدر الیعقوبی، قم، موسسه الامام ...
  • خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، موسسه النشر الاسلامی، قم، ۱۴۲۷ق ...
  • رازی، قطب الدین، المحاکمات بین شرحی الاشارات، قم، نشر البلاغه، ...
  • ______، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح الرساله الشمسه، چ۲، قم، ...
  • رازی، فخرالدین، مفاتیح الغیب، چ۳، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ...
  • ______، الاربعین فی اصول الدین، قاهره، مکتبه الکلیات الازهریه، ۱۹۸۶ ...
  • سبحانی، جعفر، رساله فی التحسین والتقبیح العقلیان، قم، موسسه امام ...
  • سهروردی، شهاب الدین، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به تصحیح و ...
  • شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، نهایه الاقدام فی علم الکلام، لبنان، دارالکتب ...
  • صدر، سیدمحمدباقر، بحوث فی علم الاصول، تقریر سیدمحمود شاهرودی، موسسه ...
  • ______، دروس فی علم الاصول(الحلقه الثالثه)،چ۳، قم، مرکز الابحاث و ...
  • ______، مباحث الاصول (مباحث حجج)، تقریر سیدکاظم حائری، چ۳، قم، ...
  • ______، بحوث فی علم الاصول، تقریر حسن عبدالساتر، بیروت، الدارالاسلامیه، ...
  • صدرالمتالهین، محمد، الاسفار العقلیه الاربعه، چ۳، بیروت، دار احیاء التراث ...
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، رساله البرهان، با تصحیح و شرح: محمدعلی اسماعیلی، ...
  • ______، نهایه الحکمه، با تصحیح و تعلیقات استاد فیاضی، چ۳، ...
  • طوسی، نصیرالدین، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، قم، نشر ...
  • ______، تلخیص المحصل، چ۲، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۵ق ...
  • فارابی، ابونصر، فصول منتزعه، المکتبه الزهراء(ع)، چ۲، تهران، ۱۴۰۵ق ...
  • ______، المنطقیات، قم، مکتبه آیه الله المرعشی، ۱۴۰۸ق ...
  • فاضل مقداد، الباب الحادی عشر مع شرحیه النافع یوم الحشر ...
  • ______، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، قم، کتابخانه آیه الله ...
  • ۱۴۰۵ق ...
  • کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه (از ولف تا کانت)، ترجمه ...
  • لاریجانی، محمدصادق، «نظریه حق الطاعه»، پژوهش های اصولی، شماره پیاپی ...
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، چ۴، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۴ق ...
  • مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه، چ۲، تهران، سازمان تبلیغات ...
  • ______، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، چ۲، قم، موسسه ...
  • مظفر، محمدحسین، دلائل الصدق، قم، موسسه آل البیت(ع)، ۱۴۲۲ق ...
  • مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، اسماعیلیان، چ۵، قم، ۱۳۷۵ ...
  • نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، تقریر محمدعلی کاظمی، قم، جامعه مدرسین ...
  • ______، اجود التقریرات، تقریر سیدابوالقاسم خوئی، چ۲، تهران، موسسه صاحب ...
  • نراقی، ملامهدی، جامع السعادات، تصحیح محمد کلانتر، بیروت، موسسه الاعلمی، ...
  • وارنوک، جفری جمیز، فلسفه اخلاق در قرن حاضر، ترجمه و ...
  • نمایش کامل مراجع