جایگاه منظومه افتخارنامه در میان حماسه های دینی

افتخارنامه منظومه ای دینی است در شرح دلاوری­های حضرت علی(ع) که در سال ۱۳۰۴ه.ق سروده شده است. سراینده منظومه، میرزا مصطفی صهبای آشتیانی از علمای عصر ناصری است. افتخارنامه در سال ۱۳۱۰ه.ق در دو جلد چاپ شده است. از ویژگی­های منظومه این است که با رعایت ایجاز به طور کامل به زندگی حضرت علی(ع) پرداخته است. صهبا فقط به شرح جنگ­هایی پرداخته که حضرت علی(ع) در آن­ها حضور داشته اند چه در زمان حضرت پیامبر(ص) چه بعد از ایشان. وی با منظومه­های دینی قبل از خود نیز آشنا بوده و بعضی مطالبش را از این منظومه­ها بویژه حمله حیدری راجی اخذ کرده است. از یافته­های پژوهش این است که منظومه­های دینی در دوران قاجار رشد بسیار چشمگیری داشته­اند. این منظومه برجستگی­هایی دارد. از آن جمله، سره گرایی، که لحن حماسی منظومه را قوت بخشیده است. استفاده طبیعی و بجا از آرایه­های ادبی و پایبندی به ماخذ اصلی(ناسخ­التواریخ) از دیگر ویژگی­های منظومه است. صهبا همچنین در پایان داستان­ها به روش فردوسی نگاهی پندآمیز و حکمت­آموز دارد. اغراق­های منظومه درجهت بالابردن بار حماسی آن است. در ابیات این منظومه ایجاز، استعاره، تشبیه و  اغراق حماسی وجود دارد که آن را به منظومه­های حماسی نزدیک ساخته است.

کلیدواژه ها:

افتخارنامه ، حماسه دینی ، حماسه سرایی ، صهبای آشتیانی ، شعر دوره قاجار