تحلیل و بررسی طنز موقعیت در مجموعه داستان کوتاه «آبشوران» از درویشیان

طنز موقعیت با واژگون کردن حقیقت موقعیت­ها و چیدن موقعیت­های متناقض در کنار هم ایجاد می شود و صحنه­ای را می­آفریند که تصور آن خنده­دار است. در میان داستان نویسان معاصر، علی اشرف درویشیان در آثار خود از ساخت موقعیت های طنزآمیز برای بیان مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی سود جسته است. از این رو، در پژوهش حاضر تلاش می شود تا انواع موقعیت های طنزآمیز در یکی از مجموعه داستان های کوتاه درویشیان، با عنوان مجموعه داستان آبشوران که دربرگیرنده یازده داستان کوتاه است، بررسی شود. در جستار پیش رو، با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و آماری، در پی پاسخ به این سه پرسش هستیم: اول آنکه بر اساس نظریه طنز موقعیت، درویشیان با چه ابزاری موقعیت های طنزآمیز را در داستان های کوتاه خود ایجاد کرده است؟ دیگر آنکه کدام مولفه طنز موقعیت را می توان به عنوان شاخص سبکی درویشیان در این مجموعه داستان کوتاه در نظر گرفت؟ همچنین، نویسنده با بهره گیری از موقعیت های طنز در پی دستیابی به چه اهدافی بوده است؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که درویشیان به کمک چهار شگرد «شخصیت پردازی، پیرنگ، رفتار، صحنه» و چند خردشگرد، موقعیت های طنزآمیز را در داستان هایش آفریده و مقصود او از ایجاد طنز موقعیت، بیان مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی (معیشتی) مردم روستای آبشوران به طور خاص و مردم ایران به طور عام بوده است. همچنین، عامل اصلی ایجاد موقعیت های طنزآمیز، مولفه «رفتار» به ویژه در کاربست خردشگردهایی همچون «تکرار یک کنش، غافلگیری، ناسازگاری رفتار با موقعیت و حرکات مضحک» است. بنابراین، می توان آن را به عنوان شاخص اصلی سبک نویسندگی درویشیان به شمار آورد.

کلیدواژه ها:

آبشوران ، طنز موقعیت ، داستان کوتاه