مجتبی یمانی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
ابوالقاسم گورابی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مهران مقصودی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
صدیقه محبوبی - گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

لندفرم­ها در نواحی دارای فعالیت­های تکتونیکی، حاصل ترکیب پیچیده­ای از تاثیرات حرکات عمودی و افقی مربوط به بلوک­های پوسته­ای و فرسایش یا رسوب­گذاری توسط فرایندهای سطحی است. در این پژوهش، گالی­های سطح دشت­سرهای موجود در دامنه­های جنوبی البرز شرقی (منطقه گرمسار- سمنان) مورد بررسی قرار گرفته­اند. گالی­های موجود از مغرب به مشرق خصوصیات مورفومتری متفاوتی را نشان می­دهند، برای پی بردن به علل این تفاوت­ها، پس از گردآوری داده­ها و تحلیل رقومی تصاویر و نقشه­ها، قلمرو تحقیق به ۴ بازه و سایت مطالعاتی تقسیم شد. در مجموع این سایت­ها ۳۵ گالی را پوشش دادند. در مرحله بعد پس از نمونه­برداری از دیواره تا کف گالی­ها کارهای ژئوشیمی و دانه­سنجی بر روی آنها انجام گرفت. همچنین مورفومتری گالی­های هر سایت در مقاطع مشخص و فواصل مساوی انجام شد، علاوه بر این، تراکم پوشش­گیاهی و نوع آن برداشت گردید. در مرحله بعد شواهد مورفوتکتونیک با بررسی تصاویر ماهواره­ای و شواهد زمینی بررسی شد. سرانجام ارتباط مورفومتری، داده­های رسوبی و تاثیر نوزمین­ساخت و چگونگی تاثیر آن بر گالی­های منطقه تحلیل گردید. یافته­ها نشان می­دهند که داده­های فیزیکی رسوبات از نظر نوع و اندازه در مقیاس سطحی و عمقی نتوانسته در همه سایت­ها به­طور کامل در توسعه­یافتگی گالی­ها موثر باشد. شاید در سایت ۴، توسعه­یافتگی را فقط به عامل قطر رسوب منطقه و در سایت ۲، عدم توسعه­یافتگی گالی­ها را به این عامل بتوان نسبت داد ولی در دو سایت دیگر یعنی سایت ۱ و ۳، نمی­توان توسعه­یافتگی گالی­ها را تنها به بافت و قطر رسوب منطقه نسبت داد، بلکه باید عامل مهم­تر تکتونیک را مد­نظر قرار داد. تفاوت شیمی رسوب در ۴ سایت جزئی بود، نوع و تراکم پوشش گیاهی و کاربری اراضی نیز در همه سایت­ها تقریبا یکسان است. بنابراین نتایج حاصل از تحلیل عوامل تاثیر­گذار و نقشه پهنه­بندی نهایی حاصل از ANP و فازی، همه نشانگر آن است که در بین عوامل بررسی شده، نوزمین­ساخت فعال نقش اصلی را در توسعه­یافتگی گالی­ها به عهده داشته است و شیمی رسوبات نقش ثانوی را دارا بوده­است.

البرز شرقی, دشت سر, ژئومورفولوژی, گالی, نو زمین ساخت