استفاده از تکنیک های ژئوشیمیایی در شناسایی منشا یون ها و فرآیندهای کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود

سال انتشار: 1399
محل انتشار: فصلنامه پژوهش های دانش زمین، دوره: 11، شماره: 4
کد COI اختصاصی: JR_ESRJ-11-4_011
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 210

نویسندگان

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

آب زیرزمینی در مسیر جریان خود از محل تغذیه تا محل تخلیه، با مواد مختلفی در تماس بوده و واکنش های متعددی را متحمل می شود. طی این مسیر برخی از مواد در آب حل شده و برخی دیگر در آن رسوب می کنند و کیفیت آب در آبخوان دچار تغییراتی می شود. تعیین و شناخت عوامل موثر بر تغییرات کیفیت آب، می تواند گامی موثر در راستای مدیریت کیفی آبخوان ها باشد. آب زیرزمینی در شمال آبخوان شاهرود، داری تیپ بی کربناته و کیفیتی مطلوب با EC حدود (µs/cm) ۶۷۱ است، که به تدریج در روندی رو به جنوب کیفیت آب کاهش یافته و در نهایت به آبی شور با تیپ کلراید سدیم و میزان EC (µs/cm) ۱۱۲۱۰ تبدیل می گردد. پژوهش حاضر به منظور شناسایی منشا یون ها و فرآیندهای مهم کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود صورت گرفته است. به منظور بررسی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر این آبخوان، با استفاده از نتایج آنالیز ۱۲۰ نمونه آب زیرزمینی برداشت شده در خرداد ۱۳۹۷، نقشه های پراکندگی EC، تیپ آب، غلظت یون ها، و نمودارهای دو متغیره Ca۲+Mg۲ در برابر HCO۳+SO۴، Ca+Mg در برابر TDS، Na در برابرCl وCa در مقابل HCO۳ و نمودارهای تبادلات یونی و شاخص های اشباع کانی های هالیت، ژیپس، کلسیت، دولومیت و آراگونیت ترسیم و استفاده گردید. براساس نتایج این پژوهش فرآیندهای انحلال هالیت و ژیپس، رسوبگذاری کلسیت و دولومیت و تبادلات کاتیونی مستقیم و معکوس، از مهم ترین فرآیندهای کنترل کننده کیفیت آب آبخوان شاهرود هستند. خط تقسیم آب زیرزمینی باعث تغییراتی در روند کلی جهت جریان آب زیرزمینی گردیده و با جلوگیری از نفوذ آب شور وارد شده از بخش های شرقی و جنوب شرقی، به بخش های مرکزی و غربی آبخوان، باعث شده این توده های آب شور، تاثیر چندانی بر هیدروشیمی آبخوان شاهرود نداشته باشند.

کلیدواژه ها

آبخوان شاهرود, انحلال, تبادل یونی, رسوبگذاری, هیدروشیمی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.