بتول مجیدی خامنه - استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
سعید ضرغامی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
یوسف غفوری - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

پیوند میان حمل­و­نقل و کاربری زمین از اصول بنیادین در برنامه­ریزی حمل­و­نقل شهری محسوب می­شود و به طور جدایی ناپذیری در ارتباط با یکدیگر قرار می­گیرد. شناخت این پیوندها پیش از گسترش سیستم­های حمل و نقل ضمن هدایت توسعه و تقلیل بی­عدالتی های فضایی در شهرها می­توانند منجر به وضع قوانین و مقررات کاربری زمین کنشگرایانه شوند. بر این اساس در این پژوهش، تاثیرات  شبکه حمل و نقل عمومی (مترو وBRT) بر کاربری زمین در منطقه ۷ شهرداری تهران مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا برای هر یک از متغیرهای عمده تحقیق شاخص هایی تعریف و با استفاده از آزمون اسپیرمن به مقایسه شاخص ها و میزان همبستگی آنها در یک بازه زمانی ده ساله (۱۳۹۰-۱۳۸۰) پرداخته شده است. مقایسه این شاخص ها نشان دهنده رابطه مستقیم ودر مواردی رابطه معکوس بین متغیرهای تحقیق است. همچنین در ادامه از مدل SWOT برای شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت های منطقه در رابطه با حمل و نقل عمومی و در نهایت از مدل QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix) جهت تکمیل و ارائه استراتژی­های پیشنهادی مدد گرفته شده است. نتایج کلی تحقیق بیانگر تاثیرگذاری حمل و نقل عمومی (یعنی مترو و BRT ) بر کاربری زمین در راستای تبدیل و یا تغییر کاربری ها در منطقه بوده است. به طورکلی می­توان بیان نمود که این روند موجبات دسترسی آسان به حمل­و­نقل عمومی گشته و باعث ترغیب توسعه و تحولات ساختار کالبدی منطقه شده است. از اثرات توسعه حمل­ونقل همگانی در این منطقه می­توان به کاهش سهم کاربری­های مسکونی و در مقابل افزایش سهم کاربری های تجاری و اداری، آموزشی، بهداشتی و فضای سبز اشاره کرد. 

حمل و نقل همگانی, کاربری زمین, خطوط مترو و BRT, منطقه ۷ شهرداری تهران