غلامرضا براتی - استادیار اقلیم شناسی گروه جغرافیا دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی
ایرج حیدری - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی- دانشگاه رازی

میانگین بارش کشور ایران، نسبت به میانگین جهانی کمتر از یک چهارم است. در این میان حساسیت منابع آب و خاک باختر ایران به عنوان منطقه ای نسبتا مرطوب و کوهستانی، ضرورت شناخت خاستگاه کم فشار های بارش زا را مطرح می کند. در این پژوهش با استفاده از آمار بارش روزانه ی ۱۱ ایستگاه طی سال آبی ۸۵-۱۹۸۴ در غرب ایران ، ۱۲ مورد از سنگین ترین بارش های ماهانه شناسایی شد تا با بررسی نقشه های روزانه هوا در ترازهای دریا و ۵۰۰ هکتوپاسکال، الگوهای همدید ماهانه، فصلی و سالانه آنها طراحی و تحلیل شود. نتایج نشان داد بیشتر کم فشارهای بارش زا در باختر ایران از سطح دریای مدیترانه به عنوان منبع بزرگ رطوبت و انرژی برخاسته اند. دریای سرخ دارای کمترین سهم در تابستان یعنی صفر و بیشترین سهم در بهار یعنی ۴۸ درصد است که با دریای مدیترانه برابری می کند. همچنین الگوهای همدید نشان دادند که بازگشت بهاره سامانه های فشار از عرض های ۲۰ درجه به سمت شمال کندتر از پیشروی پاییزه آنها به عرض های ۶۰ درجه یعنی سمت جنوب بوده است. این خود می تواند عامل افزایش سهم بهاره دریای سرخ باشد. از این رو بر پایه معیار فراوانی، کم فشار های پدیدآورنده ی سنگین ترین بارش های ماهانه باختر ایران به ترتیب از دریاهای مدیترانه، سرخ و سیاه برخاسته اند.

بارش سنگین, کم فشار بارش زا, غرب ایران