جایگاه ژئوپلیتیکی تنگه هرمز در راهبرد دفاع دریای ایران

با تشکیل نیروی دریایی در سال ۱۳۰۳ اعمال حاکمیت بر قلمروی دریایی کشور شروع شد. تصویب نخستین قانون مناطق دریایی ایران در سال ۳۱۳ ، اعمال حاکمیت را قانونمند کرد. در دهه‎های بعد قانون مناطق دریایی ایران بازنگری شد. در تکمیل آن، حقوق و قوانین بین‎الملل دریاها موثر بود. موضوع قوانین دریایی کشور، همواره خلیج فارس و دریای عمان بوده است و تنگه هرمز به عنوان آبراه مهم جهانی از نظام حقوقی ویژه‎ای برخوردار نشده است. در نتیجه، عبور از آن دارای نظام حقوقی خاصی نیست و قوانین کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق بینالملل دریاها به تنگه هرمز نیز تعمیم داده میشود. تنش‎های سیاسی پیش آمده در دهه‎های اخیر و اقدامات خصمانه کشورهای متخاصم، سبب شده است بستن تنگه هرمز به عنوان اهرم بازدارنده تدافعی مورد توجه مسئولان کشور قرار بگیرد.در این مقاله توصیفی و تحلیلی که به شیوه کتابخانهای انجام داده ایم، ضمن بررسی وضعیت و روند اقدامات ایران در عرصه قلمروهای  دریایی، به نقش ژئوپلیتیک تنگه هرمز در سیاست‎های دفاعی کشور می‎پردازیم که به عنوان متغییر مستقل در این پژوهش مطرح است و پیامد‎های  بستن تنگه هرمز نیز به عنوان متغییر تابع است. این پرسش مطرح است که تنگه هرمز چه جایگاهی در راهبرد دفاع دریایی ایران داشته است و طرح  بستن تنگه از منظر راهبرد دفاعی دریایی چه پیامدهایی دارد؟ براساس یافته‎های پژوهش، طرح بستن تنگه هرمز توسط جمهوری اسلامی ایران، همواره واکنش‎های زیادی در پی داشته است. ساخت خطوط لوله جایگزین، ابراز مخالفت‎های بینالمللی، تهدید به کارگیری نیروی نظامی با بازنگهداشتن تنگه از جمله آن ها بوده است.

کلیدواژه ها:

ایران ، تنگه هرمز ، راهبرد دفاعی ، ژئوپلیتیک ، سیاست دفاعی