محمدرضا خانی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

سوءپیشینه یا سابقه ی کیفری موثر، محکومیتی کیفری است که به طور خودکار و بدون نیاز به رج در حکم دادگاه، شخص را از حقوق اجتماعی برای مدتی محروم می کند. در واقع محرومیت این افراد به خاطر ثبت سوء پیشینه و محکومیت موثر کیفری است. حقوقدانان بر حسب معیارهای مختلف، تقسیم بندی های مختلفی را برای مجازات ها ارائه نموده اند. بر حسب رابطه ای که بین مجازات ها وجود دارد، مجازات های اصلی، تکمیلی و تبعی تقسیم شده اند. مجازات اصلی مجازات اولیه ای است که قانون برای هر جرمی در نظر گرفته و باید در حکم دادگاه ذکر شود و مجازات تکمیلی نیز که عمدتا صورت اختیاری است، اختیاری است در دست قضاوت تا در صورت عدم کفایت مجازات اصلی مجرم را به آن نیز محکوم کنند، اما مجازات تبعی بر خلاف مجازات اصلی و تکمیلی نیازی به ذکر در حکم دادگاه ندارد و به تعبیر دیگر اثری قهری است که خود به خود بر مرتکب جرم بار می شود. از منظر فقه امامیه «محرومیت از ارث»، «محرومیت های ناشی از ارتداد»، «محرومیت از ازدواج» از جمله اهم مصادیق خاص مجازات تبعی در فقه امامیه است. علاه بر آن می توان از «سلب وصف عدالت» به عنوان آثار سوء پیشینه کیفری در فقه امامیه تعبیر کرد.

مجازات تبعی، محرومیت از حقوق اجتماعی، تعزیر، سلب عدالت، محرومیت از ارث