بررسی ریخت شناسی سطحی و فرسایش در میکروپلاستیک های دریایی

آلاینده میکروپلاستیک (۵mm-۱mʽ) به دلیل تعداد بیشمار و گستره پراکندگی در منابع آب، خاک و هوا مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این ذرات به دلیل ترکیبات غالبا سرطان زای شیمیایی افزوده در هنگام ساخت و جذب انواع آلاینده های محیطی روی سطح، خطر ایجاد آسیب شیمیایی و فیزیکی دارند بهطوریکه با تنفس و خورده شدن اختلالاتی حتی در بافت و یاخته ایجاد میکنند. میکروپلاستیکهای دریایی از زمان ورود، به عنوان بخشی از قطعات بزرگترو یا به شکل میکروپلاستیک، در معرض فرسایش سطحی مکانیکی، زیستی و شیمیایی قرار می گیرند و به مرورزمان در سطح آنها تغییراتی ایجاد میشود که در تبدیل آنها به ذرات کوچکتر بسیار موثر است. در مطالعات انجام شده بر ریخت شناسی سطحی میکروپلاستیکها، مهارت و قدرت تفکیک کاربر و کارایی و دقت میکروسکوپ الکترونی نگاره مورداستفاده، نقش کلیدی دارد. در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شهید بهشتی، پس از جداسازی چشمی توسط استرئومیکروسکوپ Olympus SZ۴۰ و تائید ذره به عنوان پلیمر پلاستیکی با کمک روش طیف نگاری تفکیک انرژی (EDAX)، ( Energy (Dispersive X -ray Spectroscopy، برای مشاهده جزئیات توپوگرافی و تحولات سطحی، میزان فرسایش و رسوب روی ذرات از میکروسکوپ الکترونی نگاره Hitachi SU۳۵۰۰ (Hitachi , Japan) استفاده شد. تغییرات و فرسایش سطحی ذرات میکروپلاستیک در چند گروه شامل بر رسوب ذرات با منشا زیستی و غیر زیستی بر سطح؛ دندانه دار شدن لبه سطوح؛ ایجاد خراشهای سطحی و شکافهای عمیق؛ فرورفتگی؛ شکستگی؛ و پوسته شدن دسته بندی شدند. نتایج نشان داد شدت و نوع فرسایش سطحی ایجادشده بسته به نوع و شکل میکروپلاستیک یعنی ریزذره (bead)، قطعات ( irregular (fragments یا ریزرشته (fiber) متفاوت است. بیشترین میزان فرسایش سطحی در قطعات و کمترین آن در ریزذره ها و ریزرشته ها مشاهده شد که نشان از کند بودن فرایند فرسایش و دوام بیشتر این ذرات در محیط دارد. این مسئله منجر به پایداری بیشتر این نوع میکروپلاستیکها در محیط و انتقال چندین باره آنها در سطوح زنجیره غذایی و بروز خطر برای موجودات زنده و انسان خواهد شد.

کلیدواژه ها:

فرسایش سطحی ، میکروسکوپ الکترونی نگاره ، آلودگی ، پلاستیک