بازنمود زن در هنر نقاشی ایران (نمونه موردی: نقاشی دوره صفویه و قاجار)

نقاشی ایران در طول دوره های مختلف تاریخی تغییرات بسیاری داشته است. این تحولات بر اثر عواملی چون اجتماعی، سیاسی،فرهنگی، مذهبی و سلیقه پادشاهان در ارتباط با شرق دور و غرب صورت گرفته است. این پژوهش که با رویکرد نشانه شناسیفیسک و باتوجه به آرا و نظریات بازنمایی استورات هال، از نوع توصیفی و تحلیلی واز تحلیل محتوا کیفی وخوانش بصری وداده هایمتنی- تصویری استفاده می کند. هدف از این تحقیق بررسی عنصر زن از لحاظ معنا و محتوا در آثار نقاشی ایران و همچنینشناسایی علل و عوامل تغییر و تحولات وضعیت اجتماعی و فرهنگی زنان به منظور شناخت جایگاه واقعی آن ها در دوره هایتاریخی و همچنین بررسی این تصاویر در دوره قاجار و صفویه به سبب ارتباط با غرب که نوعی دوگانگی سنتی و مدرن درمناسبات اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعه نمایان گشت و روند تاثیرگذار آن بر وضعیت زنان است. در این پژوهش با شناختویژگی ها و تحولات تصویر زن در دوره های مختلف نقاشی و با استناد به برخی آثار و به بررسی تصاویر پردا ختیم. زن درآثاردوره های نگارگری پیش از قاجار، غالبا جایگاهی مثالی و اسطوره ای داشته و از نظر نوع طراحی غیرطبیعت گرایانه ترسیم شده وارزش بصری آن همچون دیگر عناصر نگاره بوده است ولی در اواخر دوره صفوی در اثر ارتباط با غرب شاهد تغییری در نوع نگرشبه نقاشی و در نتیجه به طبیعت گرایی در ترسیم پیکره زنان و همجنین شکل گیری آثار تک نگاره بودیم که این تغییرات منجر بهارائه تصویری متفاوت تر از گذشته از زن در نقاشی ایرانی گشت. در دوره قاجار به علت تاثیرات شدید هنر غرب و شیوهطبیعت گرایی و تکنیک های نقاشی غرب و همچنین با بهره گیری از نقاشی واقعگرایانه غرب و جنبه های نمادین و نگارین مینیاتورایران، هنری متفاوت تر از پیش در ایران شکل گرفت.

کلیدواژه ها:

بازنمایی ، تصویر زن ، غرب ، دوره قاجار ، دوره صفویه