نجمه انصاری - دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد قسا
صفرعلی عارف خانی - دانشجوی دکترای فلسفه و کلام دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

بحث پیرامون جهان و شناخت علت مبدا آن و نیز چگونگی حصول این شناخت، از مهمترین مباحث کلامی به حساب می آید و این امر به طور جدی در ادعیه و نیایش های ائمه نیز مدنظر قرار گرفته است. پژوهش حاضر با رجوع به مفاهیم دعای عرفه و روایات به بررسی و تحلیل اعتبار و جایگاه براهین کلامی معرفت الهی از منظر امام حسین (ع) پرداخته است. مضامین دعا دربردارنده سه نوع معرفت (تجربی، عقلی و شهودی) به خداست. امام (ع) معرفت تجربی و عقلی را شرط لازم می داند، اما مکرر اذعان و تذکر می دهد شرط کافی نیست، زیرا ماحصل این دو نوع معرفت به وساطت آثار خلقت و مفاهیم عقلی صورت گرفته، نه شهود و اشراققلبی. بلکه معرفت اصلی کامل تر و صحیح تر همان معرفت شهودی که به حسب ظرفیت بنده، خدانور معرفت خودش را به قلب بنده اش عرضه می کند. البته شناخت کنه ذات خدا از نظر امام نه تنها مقدور کسی نیست، که محال است.

براهین، خداشناسی، دعای عرفه، تحلیل