عوامل موثر بر تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی ایران ( کاربرد مدل خودرگرسیون برداری پانل)

تجارت فیزیکی محصولات کشاورزی از یک کشور به کشور دیگر، انتقال مجازی منابع آب یا تجارت آب مجازی را به­همراه دارد. زیرا کالاهای کشاورزی حاوی آب تعبیه شده فراوانی هستند. هدف این پژوهش تعیین کمیت تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی ایران در دوره زمانی ۲۰۱۸-۲۰۰۱ و بررسی عوامل موثر بر تجارت آب مجازی محصولات کشاورزی ایران بود. در ابتدا ردپای آب و تجارت آب مجازی محاسبه شد. متغیرهای کلان اقتصادی موثر بر تجارت آب مجازی شناسایی و توابع واردات و صادرات آب مجازی تعیین شدند. سپس آزمون ایستایی متغیرها توسط آزمون ایم پسران شین صورت گرفت و برای بررسی عوامل موثر بر تجارت آب مجازی از روش خود رگرسیون برداری پانل استفاده شد. نتایج نشان داد قیمت نسبی صادراتی بیشترین تاثیر را بر صادرات آب مجازی محصولات کشاورزی ایران دارد. شوک وارد شده بر درآمد شرکای عمده تجاری منجر به کاهش صادرات آب مجازی شده است. در خصوص تابع واردات مشخص شد که قیمت های نسبی وارداتی و درآمد داخلی بیشترین تاثیر را بر واردات آب مجازی محصولات کشاورزی ایران دارد. نتایج بررسی تجارت آب مجازی نشان داد آب مجازی که ایران از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ به جهان صادر کرده  m۳۱۰۹ × ۸۹۶/۹۰ محاسبه شد که تقریبا ۰۶/۲۷ % آب سبز، ۱۰/۶۶ % آب آبی و ۸۴/۶ % آب خاکستری بوده است. میزان واردات آب مجازی m۳ ۱۰۹ × ۲۶۰/۲۸۰ برآورد شد که ۷۵ % آن مربوط به آب سبز بود.

کلیدواژه ها:

آب سبز ، آب آبی ، آب خاکستری ، صادرات آب مجازی ، واردات آب مجازی