کاربست مدل خدمات بوم سازگان InVEST در اولویت بندی زیرآبخیز‎های تالار از نظر هدررفت خاک، نگهداشت و تولید رسوب

خدمات بوم سازگان به سود و مزایای فراهم شده مستقیم و غیرمستقیم توسط بوم سازگان برای مردم اطلاق می شود. مفهوم خدمات بوم سازگان در سال های اخیر به عنوان ابزاری برای تصمیم سازی جامع در مدیریت منابع طبیعی، طراحی سیاست های کاربری اراضی و آمایش سرزمین شناخته شده است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف اجرای مدل خدمات بوم سازگان نسبت تحویل رسوب InVEST و اولویت بندی زیرآبخیزهای تالار در استان مازندران از نظر هدررفت خاک، نگهداشت رسوب و تولید رسوب برنامه ریزی شد. بدین منظور، عوامل ورودی مدل شامل فرسایندگی باران، فرسایش پذیری خاک، کاربری اراضی، مدل رقومی ارتفاع، مدیریت زراعی، مدیریت اراضی، شاخص اتصال رسوبی، پارامتر K (تعیین کننده شکل ارتباط اتصال هیدرولوژیک و نسبت تحویل رسوب) و حداکثر نسبت تحویل رسوب در آبخیز مطالعاتی تهیه و برای اجرا به مدل مذکور معرفی شد. بر اساس نتایج، مقدار هدررفت خاک، نگهداشت رسوب و تولید رسوب بر حسب ton در مقیاس سالانه به ترتیب برابر با ۶۵۲۶۸۳، ۷۵۷۵۸۸ و ۵۷۴۲۶ به دست آمد. هم چنین، تغییرات مکانی متغیرهای موردبررسی حاکی از روند افزایشی از سمت جنوب به شمال آبخیز مطالعاتی می باشد. علاوه بر این، زیرآبخیز آسران (ton/ha ۲۳/۲) از نظر خدمت هیدرولوژیک نگهداشت رسوب و زیرآبخیز قدمگاه از نظر هدررفت خاک (ton/ha ۴۳/۴) و تولید رسوب (ton/ha ۳۹/۰) به عنوان زیرآبخیزهای بحرانی مشخص شدند. نتایج اولویت بندی زیرحوضه ها بر اساس نگهداشت رسوب می تواند در سیاست گذاری های مرتبط با محیط زیست به منظور انجام عملیات های اجرایی احیاء و در نهایت نیل به توسعه پایدار در منطقه مطالعاتی مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، خدمت هیدرولوژیک آبخیز ، کاربری اراضی ، مدیریت سرزمین