برآورد پتانسیل تولید نیشکر با مدل های مختلف در اراضی جنوب استان خوزستان

درک شناخت عواملی که پیش بینی عملکرد منطقه­ای محصول نیشکر را محدود کرده و روش های مدیریت را بهبود بخشد، امری ضروری است. هدف از این تحقیق انتخاب مدلی بود که پتانسیل تولید نیشکر را با در نظر گرفتن ویژگی­های اقلیمی، گیاهی و خاکی و زمین نما منطقه برآورد کند. مناطق موردمطالعه در جنوب استان خوزستان شامل کشت و صنعت­های امیرکبیر، میزا کوچک خان، دعبل خزایی، سلمان فارسی و فارابی بود. بدین منظور ۱۰۰ سایت در مزارع مناطق مختلف تحت کشت نیشکر در استان خوزستان بر اساس تنوع در ویژگی های خاک موردمطالعه قرار گرفت. روش انجام این تحقیق طی دو سلسله مراتب انجام شد. در مرحله اول پتانسیل تولید نیشکر با استفاده از روش مدل رشد فائو برآورد شد و در مرحله دوم پتانسیل تولید اراضی برای نیشکر با توجه به تاثیر عوامل محدودکننده در خاک (که به صورت شاخص خاک به روش پارامتری محاسبه و موجب کاهش عملکرد محصول نیشکر در مرحله اول شد) برآورد گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها ، رگرسیون به روش های استاندارد، گام به گام و منحنی تخمین به کار رفت. در رگرسیون به روش استاندارد و گام به گام ویژگی­های خاک به عنوان متغیر مستقل و عملکرد مشاهده شده به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و درروش منحنی تخمین به روش­های خطی، درجه دوم و درجه سوم، عملکرد مشاهده شده نیشکر به عنوان متغیر مستقل و عملکرد پیش بینی شده به عنوان متغیر وابسته انتخاب شدند. نتایج مرحله اول نشان داد که پتانسیل تولید محصول به روش مدل رشد فائو ۸/۹۵ تن در هکتار است و نتایج مرحله دوم نشان داد که پتانسیل تولید اراضی برای نیشکر در منطقه در سطوح مختلف مدیریتی از ۱۸ تا ۳/۶۹ تن در هکتار تخمین زده شد.  از عوامل کاهش عملکرد می توان به عوامل محدودکننده ای از قبیل محدودیت های آهک، بافت خاک سنگین و خیلی سنگین، زهکشی، شوری و سدیمی بودن و عدم مدیریت مناسب اشاره نمود. نتایج روش رگرسیون استاندارد و گام به گام نشان دادند که به ترتیب ضریب تبیین ۵۲/۰ و ۴۹/۰ و خطای استاندارد (ME) برابر ۱۳/۱۰ و ۷۷/۹ تن در هکتار به دست آمد. ویژگی های خاک به روش استاندارد تا ۵۲ درصد و به روش گام به گام تا ۴۹ درصد توانست عملکرد را پیش­بینی کند و درروش منحنی تخمین برای مدل خطی، درجه دوم و درجه سوم، ضریب تبیین به ترتیب ۷۴/۰، ۸۵/۰ و ۸۷/۰ و خطای استاندارد ۸/۷، ۸/۵ و ۳/۵ تن در هکتار محاسبه شد. بنابراین روش منحنی تخمین درجه سوم که از مدل رشد فائو برای پیش بینی عملکرد محصول استفاده نموده دارای دقت بالاتر و خطای کمتر از مدل رگرسیون استاندارد و گام به گام است که فقط از اثر ویژگی­های سرزمین بر عملکرد مشاهده شده را استفاده نموده است

کلیدواژه ها:

شاخص خاک ، پیش بینی عملکرد ، مدل رشد فائو