محمد رضا دهقانی - valiasr university
مژگان هاشمی - Tarbiat Modares University
علی اکبر محمدی میریک - valiasr university
شهرام محمدی - Shahrekord University

بیان روابط بین ویژگی های مورفولوژیکی در پژوهش های علمی از اهمیت زیادی برخوردار است. تجزیه مسیر و تجزیه بای پلات از روش های آماری موثر برای انجام این کار هستند. برای مطالعه صفات مورفولوزیکی موثر بر عملکرد دانه باقلا، ۱۲ ژنوتیپ وارداتی باقلا تحت تاثیر سه غلظت هورمون اسید جیبرلیک به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس از تفاوت معنی دار بین همه ژنوتیپ ها از نظر ۱۵ صفت مورد بررسی به جز صفات تعداد میان گره، قطر ساقه، تعداد دانه در غلاف و وزن خشک ریشه حکایت داشت که نشان دهنده تنوع ژنتیکی در بین صفات مورد ارزیابی بود. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه و همه صفات مورد بررسی به جز ارتفاع بوته، تعداد میان گره، طول میان گره و قطر ساقه همبستگی زیاد و معنی داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره به روش گام به گام نشان داد که از بین صفات مورد مطالعه، ۳ صفت تعداد غلاف بارور، طول غلاف و تعداد دانه در بوته به مدل وارد شدند، که در مجموع ۸۶ درصد تغییرات عملکرد دانه باقلا را در ژنوتیپ های مورد ارزیابی توجیه کردند. نتایج تجزیه مسیر بر مبنای ۲ مدل جمع پذیر به طور کامل شخص و فرا شخص نشان داد که بیشترین تاثیر مستقیم روی عملکرد دانه باقلا مربوط به صفت تعداد غلاف بارور بود. به طوری که یک واحد تغییر در این صفت موجب ۰/۷۸ واحد افزایش در صفت عملکرد دانه باقلا می شود. به این ترتیب صفت تعداد غلاف بارور در ژنوتیپ های مورد بررسی در انتخاب برای عملکرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بای پلات ۲ مولفه اول تغییرات عملکرد و اجزای آن به عنوان یک مدل ضرب پذیر، ژنوتیپ های موفق از نظر عملکرد را به ۳ گروه تقسیم و برای هر گروه صفاتی که بیشترین تاثیر در این موفقیت را داشتند، شناسایی کرد.

Direct effect, Harvest index, Linear relationship, Principle component, Seed yield, اثر مستقیم, رابطه خطی, شاخص برداشت, عملکرد دانه, مولفه اصلی