علی اکبر احمدی - دانشگاه ارومیه
علی عابدینی - دانشگاه ارومیه
ساسان باقری - دانشگاه سیستان و بلوچستان
علی اصغر کلاگری - دانشگاه تبریز

ذخیره کائولن شترخسب در ۷ کیلومتری جنوب­شرق تربت­حیدریه، استان خراسان رضوی، در شمال­شرق ایران قرار دارد. این ذخیره بخشی از پهنه فلززایی خواف-کاشمر- بردسکن است. پیمایش­های صحرایی و بررسی­های آزمایشگاهی نشان می­دهند که این ذخیره فرآورده دگرسانی سنگ­های آندزیتی ائوسن است. در این پژوهش نمونه­های کائولن با روش­های پراش پرتو X (XRD) و تصویربرداری با میکروسکوپ الکترونی روبشی اثر میدان (FE-SEM)، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیف­سنج پراش انرژی پرتوی X ((SEM-EDS و گرماسنجی تفاضلی (DTA) و وزن­سنجی گرمایی (TGA) بررسی شدند. بر اساس نتایج کانی شناسی، کائولینیت، ایلیت، هالویزیت، مونت­موریلونیت، کوارتز، آلونیت، جاروسیت، ناتروجاروسیت، آلبیت، مسکوویت، هماتیت، پیریت، ژیپس، روتیل، گالن و باریت بیشترین فازهای کانیایی در این ذخیره هستند. هالویزیت در این ذخیره از نوع ۷ انگستروم است و به شکل­های لوله­ای و تخته­ای دیده می­شود. آلونیت دارای شکل­های مکعبی دروغین و لوزی رخ است. الگوی توزیع عناصر خاکی نادر (REE) و نسبت­های لانتانیدی بیانگر نقش موثر  pH و تغییرات دمایی در گسترش این ذخیره هستند. ضرایب همبستگی بین عناصر نقش ارزنده رس­ها، هماتیت، روتیل و کانی­های فسفردار در تمرکز لانتانیدها را آشکار می­سازند. کاهش بی­هنجاری Ce در نمونه­های کائولن نسبت به سنگ اولیه آندزیتی نشانگر کاهش گریزندگی اکسیژن طی گسترش فرایندهای کائولینیتی­شدن در ذخیره شترخسب دارد.    

Kaolin deposit, host minerals, geochemistry, REEs, Shotorkhosb, Torbat-e-Heydarieh., ذخیره کائولن؛ کانی های میزبان؛ زمین شیمی؛ عناصر خاکی نادر؛ شترخسب؛ تربت حیدریه.