ارائه الگوی شبکه ایمن معابر بر اساس اصول پدافند غیرعامل، در راستای ارتقای تا ب آوری شهر در برابر بحران های انسان ساخت مطالعه موردی: منطقه ۱۲ شهر تهران

یکی از مهمترین مسائل شهرهای کشور پدافند غیرعامل و تاب آوری شهرها در مقابل بحران های انسان ساخت نظیر جنگ و آشوب است. شبکه معابر به عنوان شریان های حیاتی شهر نقش پررنگی در کاهش آسیب پذیری و تسهیل اقدامات حین و پس از بحران ناشی از اقدامات عناصر بیگانه در شهر نظیر دسترسی مناسب به بافت های مسکونی، تخلیه اضطراری محلات، دسترسی به مراکز امدادی و حیاتی مدیریت بحران و همچنین دسترسی به مراکز نظامی و انتظامی ایفا می کند. از این رو طراحی شبکه ایمن شهری شامل مجموعه ای از معابر به هم پیوسته که از میزان آسیب پذیری پایین برخوردار باشند و در عین حال ارتباط بین بلوک های مسکونی، مراکز نظامی و امداد و نجات و مبادی ورودی و خروجی مناطق شهری را به بهترین شکل و بدون وقفه ایجاد کنند، ضروری به نظر می رسد. شبکه معابر یادشده توان پاسخگویی خود را پس از بحران به خوبی حفظ خواهد کرد و انجام اقدامات نظامی و امدادی مقتضی به واسطه آن مختل نخواهد شد که در نتیجه میزان آمادگی شهر در برابر حملات و آشو ب ها افزایش خواهد یافت. این پژوهش با هدف تعریف شبکه ایمن معابر شهری، توصیف ویژگی ها و روش طراحی آن در بافت های شهری و همچنین عملیاتی کردن آن در منطقه ۱۲ شهر تهران به عنوان نمونه انجام شد. برای طراحی شبکه ایمن منطقه ۱۲ ابتدا معابر وضع موجود بر اساس ۹ شاخص شامل دسترسی به مراکز نظامی و انتظامی، محصوریت، دسترسی به مراکز امدادی، دسترسی به فضاهای سبز و باز، عرض معابر، وضعیت ترافیکی معابر، ارتفاع طبقاتی ابنیه جداره معابر، کیفیت ابنیه جداره و نوع کاربری های جداره با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس (IHWP)  و تکنیک های نرم افزار GIS از منظر آسیب پذیری در برابر بحران تحلیل شدند. در مرحله بعد معابر با آسیب پذیری پایین و دسترسی مناسب به مراکز حیاتی مدیریت بحران به عنوان شاکله اصلی شبکه ایمن انتخاب شدند و با اتخاذ برخی اقدامات ساختار شبکه ای و به هم پیوسته آن هم مهیا شد. در پایان با هدف حفظ ایمنی و تاب آوری این شبکه در بلندمدت برخی ضوابط تدوین شد که صرفا در معابر شبکه ایمن لازم الاجرا هستند.  

کلیدواژه ها:

پدافند غیرعامل ، تاب آوری شهر ، ارائه الگو ، شبکه ایمن معابر ، منطقه ۱۲ تهران