محمد باقری - کارشناس ارشدمطالعات معماری ایران
رضا کرمی - مدرس و سرگروه مطالعات معماری ایران

معماری قاجار ، معماری ساخت خانه های مسکونی ، معماری که باعث دگرگونی در آرمان ها و ارزش ها و عرصه تنوع و تضاد در روش ها و گرایش های معماری و شهرسازی ایران است . این تحول ، همزمان با کم رنگ شدن تدریجی مبانی هویت اجتماعی گذشته مانند قومیت ، مذهب و زبان ، و تمایل آن به سوی مفاهیمی چون فرادستان ( خواص ) و فرودستان ( عوام ) ، نمایش بسیار برجسته ای در حوزه معماری خانه های مسکونی به جا گذاشت ، و ساختار یک دست و یکپارچه ی محله های سنت محور سابق را به میدان چالش بین سنت و تجدد گرایش داد، و باعث بروز تفاوت ها و تمایزها در طبقات مختلف اجتماعی گردید . این پژوهش از طریق اطلاعات گردآوری شده از اسناد تاریخی و کتابخانه ای به توصیف و تحلیل معماری مسکونی خانه ها در دوره قاجار پرداخته است ، و در صدد استخراج و تبیین علل همراهی با فرهنگ غرب و تقابل بین سنت و تجدد در معماری مسکونی خانه ها می باشد . یافته های پژوهش حاکی از آن است که معماری خانه های مسکونی دوره قاجار در گذر از جهان سنت به تجدد ، به غیر از تحول در فن ساختمان ، با استقرار برون گرایی به جای درون گرایی ، اعمال تغییرات کالبدی و فضایی در طی دوره های تاریخی و الگوبرداری سطحی از عناصر و تزئینات معماری غرب ، چالشی بزرگ را پشت سر گذاشت . عدم همراهی جریان های داخلی با تفکر سنتی با ایده و فکر فرهنگ غربی ، موجب شد که تحول به دست آمده منجر به تقابل و تضاد در معماری مسکونی خانه ها در ایران شود .

معماری قاجار ، معماری خانه ها ، انحطاط، زوال، تقابل و تضاد در معماری