فائزه قلیزاده - دپارتمان مهندسی معماری، آموزشکده دکتر معین رشت، دانشگاه فنی و حرفه ای استان گیلان، ایران
طاهر وحیدی - استادیار دانشکده معماری و هنر – دانشگاه گیلان - ایران
سیدمحمدرضا فاروقی - استادیار دانشکده معماری و هنر- دانشگاه گیلان - ایران

معنا و مفاهیم در معماری نشان دهنده ی ارتباط آن با خالق است. براین اساس معنا در کالبد معماری مسجد به عنوان اصلی ترین عنصر برای بیان احساس معنوی معمار است. ازآنجاکه هویت معماری دست ساخته ی انسانو یا حیوانات وابسته به خدا است؛ معماری مساجد که اوج معماری اسلامی و دینی است، نیز میبایست نمودی از ویژگیهای خالق خود را در بطن عناصر مذهبی خود انتزاع و تجلی نماید؛ که قایم به ذات متعال بودن معماری، در مساجد به شکوه خود برسد. در پژوهش حاضر با روش تحقیق توصیفی – تحلیلی به بررسی معانی و مفاهیمی که در ایجاد تقدس و خلق فرمهای حامل معنا و مفاهیم عرفانی در مسجد موثر است، پرداخته میشود و سعی بر آن است که معنا و مفهوم اجزا فرمال مسجد موردبررسی قرار گیرد. این پژوهش نشان میدهد که علاوه بر معانی و مفاهیم قدسی در اجزا کالبد مسجد، عناصری از قبیل نور، رنگ، خوشنویسی، هندسه مقدس، اعداد، ریاضیات مقدس، حضور آب و ... منجر به عرفان و درنتیجه تعمق و تفکر در معماری مساجد میگردند و به معماری اسلامی، معانی رمزی خاصی میدهند تا یاریگر تجلی معنا در هنر اسلامی باشند.

معماری مساجد، مفاهیم عرفانی، فرم در مسجد، معنای نمادین