عباسعلی رضاپور - استادیار دانشگاه، رشته مهندسی عمران گرایش هیدرولیک، گروه عمران، دانشگاه صنعتی بیرجند

امروزه اکثر منابع آب سرتاسرجهان، به خصوص منابع آب نواحی خشک و نیمه خشک با چالش های بی سابقه ای روبرو هستند. در نواحی خشک و نیمه خشک، میزان بارش نسبت به پتانسیل تبخیر کمتر است. از اینرو این نواحی در معرض کمبود شدید آب قرار دارند و آبهای زیرزمینی منبع اصلی تامین آب در آنها به شمار میرود. برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح آنها موجب شده که در اکثر آبخوانهای کشورسطح ایستابی افت کند و در وضعیت بحرانی در ترازی پایین تر از سطح آب شور کویر (پلایا)قرار گیرد.در این شرایط هجوم آب شور به آبخوان ناشی از دو عامل:اختلاف چگالی بین آب شور و شیرن و گرادیان هیدرولیکی معکوس شده میباشد. بیشتر تحقیقات قبلی فقط وقوع پدیده هجوم آب شور در آبخوانهای مجاور کویر رابا استفاده از برداشت های میدانی و ارزیابی های کیفی نشان داده اند و کمتر بر شناسایی شکل و نحوه پیشروی آب شور تمرکز داشته اند. در این مطالعه با استفاده از مدلسازی آزمایشگاهی،شکل پیشروی آب شور در آبخوان مجاور کویرشبیه سازی شد و نحوه حرکت سطح مشترک آب شور و شیرین در آبخوان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان دادند که هر چه آب شور کویر غلیظ تر شود، شیب سطح مشترک آب شور و شیرین کمتر میشود. از طرفی، هر چه بر مدت زمان فرآیندهجوم آب شور افزوده شود، شیب سطح مشترک کاهش می یابد.

هجوم آبشور، آبخوانهای مجاور کویر، سطح مشترک آب شور و شیرین، مدلسازی آزمایشگاهی