سیاست بی طرفی ایران در دوران معاصر

ایران به دلیل توجه قدرتهای بزرگ جهانی و منطقه ای به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی آن و به عنوان نقطه تلاقی سه منطقه مهم و استراتژیک خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز و شبه قاره هند، همواره سعی در اتخاذ سیاستهای متوازن داشته است که از آن جمله میتوان به سیاست بی طرفی این کشور اشاره کرد. بررسی تاریخچه سیاست بیطرفی در تاریخ رواب خارجی ایران بیانگر آن است که در جریان برخی از بحرانهای بزرگ منطقه ای و جهانی، ایران به دلیل ویژگی های ژئوپلیتیکی خاص خود، عملا در اتخاذ سیاست بی طرفی منفی و مطلق ناکام بوده است که به عنوان مثال میتوان به جنگ جهانی اول اشاره کرد که در نتیجه آن، بیطرفی این کشور از سوی قدرتهای بزرگ جهانی نقض شد. ایران در جنگ جهانی دوم هم خواستار به کارگیری سیاست بی طرفی منفی بود؛ ولی به ناچار در جریان این جنگ از سیاست بی طرفی خیرخواهانه و تحول پذیر استفاده کرد که این بار نیز از سوی متفقین نادیده انگاشته شد. با وجود این، در جریان جنگ خلیج فارس و بحران اوکراین، سیاست بی طرفی مثبت و فعال ایران با توفیقاتی همراه بوده است. لذا مقاله حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که چرا سیاست بی طرفی منفی و مطلق اعلامی ایران در جریان دو جنگ جهانی از سوی قدرتهای بزرگ نقض شد، لیکن سیاست بیطرفی مثبت و فعال این کشور در جریان بحرانهای خلیج فارس و اوکراین قرین توفیق بوده است؟

کلیدواژه ها:

بحران کریمه ، جنگ خلیج فارس ، جنگهای جهانی ، سیاست بیطرفی ، سیاست خارجی ایران.