احمد نگین تاجی - دانشجوی کارشناسی ارشد اکولوژی دریا،دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی ،د
محمد نادری - دانشجوی کارشناسی ارشد اکولوژی دریا،دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی ،د
خدیجه بذر افشان - دانشجوی کارشناسی ارشد اکولوژی دریا،دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی ،د

تحمیل جنسیت imposex) در آبزیان، به ویژه شکم پایان به منظور پایش زیستی محیط های آلوده به تری بوتیل قلع TBT) درسرتاسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری از نرمتنان به ویزه شکم پایان نسبت به آلودگی TBT بسیار حساس هستند که این امر موجب تحمیل جنسیت در آنها می گردد. تحمیل جنسیت به شدت با سطوح TBT و زمان در معرض قرارگیری در ارتباط است و میزان آن بر حسب حساسیت گونه های مختلف متفاوت است TBT به طور غیر مستقیم و با افزایش سطح آندروژن ها باعث ایجاد تحمیل جنسیت در شکم پایان گشته به طوری که در موارد شدید موجب عقیمی و مرگ شکم پایان می گردد. از اینرو به کارگیری شیوه های مدیریتی صحیح به منظور کاهش آلودگی TBT در اکوسیستم های آبی ضروری می باشد. ولی متاسفانه تاکنون پژوهشی در این رابطه در آبهای ایران صورت نگرفته است TBT دارای ویژگی های مختلفی از جمله تجمع زیستی می باشد اما بزرگ نمایی آن در طول زنجیره غذایی بعید به نظر می رسد. نیمه عمر TBT در رسوبات سالانه و حتی ده ها سال می باشد. این موضوع باعث حبس شدن این ترکیبات در رسوبات و ایجاد خطراتی برای موجودات بنتیک می گردد. علاوه بر این خطرات دیگری به علت تحرک پذیری مجدد این ترکیبات و افزایش دسترسی زیستی وجود خواهد داشت. همچنین با وجود اثرات مختلف بر روی طیف وسیع موجودات، هنوز خطرات جدی در ارتباط با سلامت انسانی گزارش نگردیده است. تا کنون جایگزین های متعددی برایTBT در رنگ های ضد خزه پیشنهاد شده است اما اطلاعات در باره سرنوشت و تاثیرات آنها بر محیط زیست ناکافی می باشد. با این وجود بهتراست به استفاده از این رنگ ها تا زمان دستیابی به ترکیبات جایگزین با فرمول های جدید که به خوبی TBT عمل می کنند، ادامه داده شود.

تحمیل جنسیت (imposex)، شکم پایان،تجمع زیستی،TBT