تحولات مفهومی در حوزه "شبکه های اجتماعی": یک فراتحلیل از نوع علم سنجی

هدف این مقاله مطالعه سیر تحولات مفهومی در حوزه "شبکه های اجتماعی" در دو دهه اخیر با هدف ترسیم یک نمای کلی از وضعیت "شبکه های اجتماعی" در جهان است تا بتوان از نتایج آن برای توسعه و تحقیق در این زمینه در داخل کشور بهره برد. روش تحقیق مورد استفاده فراتحلیل از نوع “علم سنجی” می باشد. جامعه آماری، کلیه اسناد علمی نمایه سازی شده در پایگاه استنادی "وب.آو.ساینس" بوده که طی بازه زمانی ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۹ و با کلیدواژه "شبکه های اجتماعی" منتشر شده اند. برای نمایش تحول مفهومی، ابتدا کلیه تولیدات علمی براساس فراوانی آنها به سه بازه: ۱-۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱، ۲-۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ و ۳- ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ طبقه بندی و برای نمایش آنها از نرم افزار WOSviewer استفاده شد. تحلیل مضمون دوره های مختلف نشان می دهد که تحقیقات در موضوع شبکه های اجتماعی از تمرکز بر ابعاد فنی و تکنولوژیکی (۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱)، به سمت بررسی تاثیرات جانبی آن نظیر حوزه های آموزش، سلامت و حکمرانی (۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵) و از آنجا به موضوعات مدیریت اطلاعات و اخبار جعلی (۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹) حرکت کرده است. بعلاوه، نتایج نشان می دهند که کشورهای آمریکا، انگلستان، چین و استرالیا بالاترین تولیدات را در این زمینه داشته و ایران در رده ۴۵ جهان قرار دارد. نتایج این تحقیق همچنین از ورود معنادار (به خصوص بعد از ۲۰۱۵) کشورهایی نظیر قطر، بحرین، اردن، امارات، مراکش، پاکستان، قزاقستان، تایلند، مالزی و اندونزی به شبکه های منطقه ای و بین المللی تولید علم در این موضوع را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

شبکه های اجتماعی ، تحولات مفهومی ، فضای مجازی ، علم سنجی