فرقه گرایی تشیع نخستین

مارشال هاجسون در این مقاله، در پی پاسخ­گویی به چند پرسش در زمینه شکل­گیری تشیع نخستین و پایایی آن در تاریخ است؛ تشیع نخستین چگونه فرقه گرا شد؟ در صدر اسلام با آنکه بسیاری از جریان های مخالف جریان حاکم (خلافت) جذب اهل تسنن شدند، شیعه چگونه توانست تفاوت های اختصاصی اش را حفظ کند و تعمیق بخشد و به عنوان فرقه­ای توانمند و مستقل از اهل سنت به حیات خویش ادامه دهد؟ استقلال مذهبی غلات و مزایای راهبردی گرایش های فرقه ای دوران امامت امام جعفر صادق (ع) در پافشاری تشیع بر اصول نخستین و آمیخته­نشدن با اهل سنت موثر افتاد. طرد علی (ع) از خلافت پس از پیامبر (ص) نخستین شکستی بود که بر پیکره تشیع وارد آمد و در این میان افرادی همچون مالک اشتر، محمد بن ابوبکر، سلمان فارسی و ... نقش منحصر به فردی برای ایشان و برخی از اولادش قائل شدند که بعدها با گسترش نگرش های غالیانه غلات رشد کرد. البته بسیاری از عقاید غلات را امام جعفر صادق (ع) تصحیح کردند و نص بر امامت طرح شد و گسترش یافت و مهمترین مولفه امامت شیعی شناخته شد. در ادامه نیز منصوص­بودن ائمه و انحصار آن در دوازده امام از نسل علی (ع)، موجبات شکل گیری تشیع اثناعشری را فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

تشیع نخستین ، فرقه گرایی ، غلات ، امام جعفر صادق (ع)